Μεταναστευτικός κώδικας: Πολύ λίγος και πολύ αργά

Μετά από πολύμηνη αναμονή και επανειλημμένες αναβολές, η Κυβέρνηση βρίσκεται στην τελική ευθεία να καταθέσει στη Βουλή το σχέδιο νόμου για τον νέο «Κώδικα Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης». Με τη συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία αφενός επιχειρείται η κωδικοποίηση της υφιστάμενης πολυκερματισμένης νομοθεσίας στο πεδίο της νόμιμης μετανάστευσης και γίνεται προσπάθεια να απλοποιηθούν ως ένα βαθμό οι διαδικασίες έκδοσης των αδειών των μεταναστών που διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα. Αφετέρου, όμως, η συγκεκριμένη πρωτοβουλία έρχεται πολύ αργά και με σημαντικές ελλείψεις, καθώς δεν περιέχει καμία πρόβλεψη για την επαναφορά στη νομιμότητα όσων έχουν εκπέσει από αυτή λόγω κρίσης, δεν ασχολείται συστηματικά με τα ζητήματα της ένταξης, υποκαθιστώντας την απόκτηση ελληνικής Ιθαγένειας και, εν ολίγοις, δεν αποφεύγει την πεπατημένη της άτολμης διαχείρισης του μεταναστευτικού ζητήματος. 

Συγκεκριμένα, ο προτεινόμενος Κώδικας προωθεί λύσεις σε κάποιες χρόνιες αγκυλώσεις του μεταναστευτικού συστήματος της χώρας, όπως: 

• την επιτάχυνση που επιτυγχάνεται με την εξακολούθηση της εξέτασης αίτησης για άδεια διαμονής, αν οι αστυνομικές αρχές δεν απαντήσουν εντός ορισμένης προθεσμίας σε ερώτημα για λόγους δημόσιας τάξης
• την αύξηση του χρόνου ισχύος των τακτικών αδειών διαμονής από δύο σε τρία έτη,
• τη διευκόλυνση χορήγησης αδειών διαμονής «επί μακρόν διαμένοντος»,
• τις αλλαγές σχετικά με τη διαδικασία της οικογενειακής επανένωσης,
• την απλοποίηση της άδειας διαμονής μακράς διάρκειας για τη δεύτερη γενιά μεταναστών, με βάση την οποία ένα σημαντικό τμήμα των παιδιών της δεύτερης γενιάς θα μπορεί να διασφαλίσει κατά την ενηλικίωση τη νόμιμη διαμονή του στην Ελλάδα σε σταθερή βάση.

Ειδικά όμως η τελευταία ρύθμιση χάνει το θετικό της προσανατολισμό, ιδωμένη μέσα στο ευρύτερο πολιτικό σκηνικό: μια πραγματική και ουσιαστική πολιτική ένταξης, που θα είχε ως απόληξη την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας, μετατρέπεται σε ημίμετρο συμβιβασμού ανάμεσα στην αναντίρρητη ανάγκη η 2η γενιά να έχει μία ουσιαστική θεσμική υπόσταση και τη φοβική εθνοκεντρική νοοτροπία της πλειοψηφίας του ΣτΕ. Αποτέλεσμα η προώθηση ενός θεσμού ξεκομμένου από την άμεση προοπτική της ελληνικής ιθαγένειας, με φιλάνθρωπο πρόσχημα την αντίληψη του «δεν θα γίνεις Έλληνας ποτέ…». 

Η συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία έρχεται πια αργά και την καταπίνουν οι συνέπειες της αδικαιολόγητης αργοπορίας της: χαρακτηριστική είναι η μη ουσιαστική πρόβλεψη για την επαναφορά στη νομιμότητα των μεταναστών που υπό την πίεση της οικονομικής κρίσης δεν καταφέρνουν να ανανεώσουν τις άδειες διαμονής τους. Από τους πλέον των 600.000 καταγεγραμμένων νόμιμων μεταναστών στο τέλος του 2009, σήμερα ο αριθμός τους έχει μειωθεί κατά μερικές δεκάδες χιλιάδες, ενώ έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός εκείνων που παραμένουν σε καθεστώς εκκρεμότητας και ανασφάλειας. Άραγε τι έχουν απογίνει όλοι αυτοί; Μήπως φύγανε όλοι; Φυσικά και όχι. Θα ήταν εξαιρετική αφέλεια να πιστέψει κανείς πως οι άνθρωποι αυτοί πήραν τον δρόμο της αποδημίας ή της επιστροφής. Απλώς, εξέπεσαν της νομιμότητας αδυνατώντας να εκπληρώσουν τις εισοδηματικές και άλλες προϋποθέσεις, τις οποίες πλέον ούτε η πλειοψηφία των Ελλήνων μπορεί να καλύψει. 

Αυτός ο κρίσιμος πληθυσμός έρχεται να προστεθεί στο ευρύτερο σύνολο εκείνων των μεταναστών που διαβιούν στη χώρα επί έτη, έχουν μεταφέρει το βιοτικό και κοινωνικό τους κέντρο στην Ελλάδα, αλλά στερούνται θεσμικής ύπαρξης. Σήμερα, η ελληνική κυβέρνηση, με τη συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία, τους δηλώνει για μία ακόμη φορά ότι τους αγνοεί. 

• Ένα υπεύθυνο κράτος δικαίου δεν χρησιμοποιεί διαζευκτικά τη δυνατότητα εξασφάλισης μακράς διαμονής των μεταναστών με τη δυνατότητα κτήσης ιθαγένειας. Οι δύο δρόμοι οφείλουν να παρέχονται από κοινού ώστε τα πρόσωπα που πληρούν τις προϋποθέσεις να δύνανται να επιλέξουν. 

• Ένα υπεύθυνο κράτος δικαίου νομοθετεί αποσκοπώντας στην ωφέλεια των περισσοτέρων και όχι καθοδηγούμενο από τα αντιμεταναστευτικά αντανακλαστικά του εκλογικού ακροατηρίου της κυβέρνησης. 

• Ένα υπεύθυνο κράτος δικαίου, που είναι ταυτόχρονα και μεταναστευτικός προορισμός, δεν απωθεί στο μέλλον την ανάγκη ενσωμάτωσης του μεταναστευτικού πληθυσμού. Διότι έτσι απωθεί την οικοδόμηση κοινωνικής ασφάλειας και ειρήνης. 

Το εν λόγω νομοθέτημα θέλει κρίσιμες αλλαγές ώστε να μπορέσουμε να πούμε «καλώς το κι ας άργησε». 

Περισσότερες πληροφορίες: 2130264975 – Email : info@hlhr.gr 

Το σχετικό κείμενο τεκμηρίωσης στο 
www.hlhr.gr/images/site/1014/995_Kodikas_sxoliasmos.pdf