Φαρμακονήσι: Ένα συνεχές ναυάγιο…
Με αφορμή το τραγικό ναυάγιο στo Φαρμακονήσι τον προηγούμενο μήνα, η στάση – ή καλύτερα η απάθεια – της ελληνικής κυβέρνησης εξέπληξε για ακόμη μία φορά και ανέδειξε την ήδη γνωστή τακτική της. Το γεγονός ότι η Πολιτεία επέλεξε να μην εκφράσει καν την λύπη της για τον θάνατο 11 ανθρώπων (μεταξύ των οποίων και πολλά μικρά παιδιά) κατά την διάρκεια επιχείρησης όπου την αποκλειστική ευθύνη είχαν οι λιμενικές αρχές, αποτέλεσε ξεκάθαρη εκδήλωση της ηθικής απαξίωσης προς την ανθρώπινη ζωή, όταν πρόκειται βέβαια για τη ζωή των «άλλων», των «λαθρομεταναστών». Ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη προκάλεσε το γεγονός ότι από τον μοναδικό άνθρωπο που δημόσια ζήτησε συγγνώμη, τον Αρχηγό του Λιμενικού Σώματος, οι συνδικαλιστές του σώματος αυτού «του ζήτησαν εξηγήσεις»! Φαίνεται ότι για την ελληνική κυβέρνηση, η λογική «όσο χειρότερα, τόσο καλύτερα» που διέπει την πολιτική της για τους μετανάστες δεν σταματά ούτε στην απώλεια της ανθρώπινης ζωής. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι, για άλλη μια φορά, παρατηρήσαμε την εκτελεστική εξουσία να κάμπτει τον κανόνα της διάκρισης των εξουσιών και – συγχωνεύοντας τη δικαστική λειτουργία – να προκαταλαμβάνει – πριν καν ξεκινήσουν οι δικαστικές έρευνες – το αποτέλεσμά τους.
Στην όμως σοβαρότατη αυτή υπόθεση ήρθε και η δικαστική εξουσία να μας εκπλήξει: στις 13.2.2014 η ανακρίτρια του Πρωτοδικείου Κω, που έχει αναλάβει την διερεύνηση της υπόθεσης, διέταξε την απαγόρευση τηλεοπτικής μετάδοσης της εκπομπής του Σ. Θεοδωράκη «Πρωταγωνιστές». Και τούτο, με την αιτιολογία ότι επειδή πραγματεύεται το ίδιο συμβάν για το οποίο και διενεργείται κύρια ανάκριση, πιθανολογείται η παραβίαση της μυστικότητας που την διέπει. Έχει ήδη προηγηθεί βέβαια η μόνη ποινικά ελέγξιμη διαρροή για την συγκεκριμένη υπόθεση που αφορά καταθέσεις των διασωθέντων στο Λιμεναρχείο Λέρου, οι οποίες κυκλοφορούσαν σε όλα τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα αυτούσιες, χωρίς βεβαίως ουδείς ανακριτής ή εισαγγελέας να διερευνήσει πώς, από ποιόν και γιατί αυτές διέρρευσαν.
Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου επισημαίνει με ανησυχία τον ολισθηρό δρόμο που μπορεί να οδηγήσει για την δημοσιογραφική ελευθερία μια τέτοια ερμηνεία της υποχρέωσης σεβασμού της μυστικότητας της ανακριτικής διαδικασίας. Η μυστικότητα της ανάκρισης δεν αναιρεί την ελευθερία του τύπου ούτε απαγορεύει στους δημοσιογράφους να διενεργούν έρευνα για το ίδιο συμβάν. Επιτάσσει, απλώς, να παραμένουν μυστικά τα έγγραφα της ποινικής προδικασίας για την ανάγκη απρόσκοπτης συλλογής του υλικού και προστασίας των εμπλεκόμενων προσώπων. Μόνο δε εφόσον διαπιστωθεί παραβίαση της μυστικότητας της ανάκρισης, μπορεί να διαταχθεί σχετική δίωξη. Η δε δημοσιογραφική διερεύνηση – και μάλιστα τόσο σοβαρών γεγονότων, όπως αυτό του Φαρμακονησίου – δεν μπορεί παρά να είναι ελεύθερη. Το επιτάσσει τόσο το Σύνταγμα όσο και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Η αντίθετη λογική θα ισοδυναμούσε με προληπτική λογοκρισία και φίμωση κάθε «ενοχλητικής» δημοσιογραφικής έρευνας, αφού και μόνο η απόφαση να διεξαχθεί ανάκριση για μια υπόθεση θα σήμαινε την ταυτόχρονη υποχρέωση του Τύπου να μην ασχολείται με το θέμα αυτό.
Η ΕλΕΔΑ επισημαίνει ότι ιδίως σε τόσο τραγικά γεγονότα δεν χρειάζονται επικίνδυνες αντεγκλήσεις και ανούσιες περιχαρακώσεις. Αντίθετα, χρειάζεται σοβαρότητα, ψυχραιμία και ουσιαστική διερεύνηση. Και αυτό αφορά τόσο τους δημοσιογράφους όσο και τους δημόσιους λειτουργούς.
