Η υπόθεση του Ασωπού στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων
Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης καταδίκασε ομόφωνα την Ελλάδα[1], επί της συλλογικής προσφυγής που είχε καταθέσει η Διεθνής Ομοσπονδία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου από κοινού με την Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου,με αντικείμενο την παραβίαση του δικαιώματος στην υγεία των κατοίκων των Οινοφύτων εξαιτίας της βιομηχανικής ρύπανσης.
Η Επιτροπή δέχτηκε ότι το Ελληνικό κράτος απέτυχε να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την εξάλειψη, κατά το δυνατό, των αιτιών που προκαλούν βλάβη στην υγεία των κατοίκων και την αποφυγή, στο μέτρο του δυνατού, ασθενειών στην περιοχή της λεκάνης απορροής του Ασωπού ποταμού και κοντά στην βιομηχανική περιοχή των Οινοφύτων.
Η Συλλογική Προσφυγή στρεφόταν κατά της Ελληνικής Δημοκρατίας, για πράξεις ή παραλείψεις της κεντρικής διοίκησης, της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Βοιωτίας και του Δήμου Οινοφύτων
Ειδικότερα, αναφορικά με το άρθρο 11, παράγραφοι 1 και 3 του Χάρτη, η Επιτροπή δέχθηκε ότι:
· Το Ελληνικό κράτος απέτυχε να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την εξάλειψη, κατά το δυνατό, των αιτιών που προκαλούν βλάβη στην υγεία των κατοίκων και την αποφυγή, στο μέτρο του δυνατού, ασθενειών στην περιοχή της λεκάνης απορροής του Ασωπού ποταμού και κοντά στην βιομηχανική περιοχή των Οινοφύτων («η περιοχή των Οινοφύτων») εξαιτίας (α) των ελλείψεων στην εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων και προγραμμάτων που αφορούν την ρύπανση του Ασωπού ποταμού και αρνητικές επιπτώσεις της στην υγεία, (β) των δυσκολιών που ανέκυψαν κατά το συντονισμό των σχετικών δράσεων της Διοίκησης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, (γ) των ελλείψεων του χωροταξικού σχεδιασμού, (δ) της κακής διαχείρισης των υδάτινων πόρων και των αποβλήτων και (ε) των προβληματικών ελέγχων για τις βιομηχανικές εκπομπές και την έλλειψη κατάλληλων πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση της εμφάνισης του εξασθενούς χρωμίου στο νερό.
· Η καθυστερημένη αναγνώριση εκ μέρους των Ελληνικών αρχών της σοβαρότητας της ανωτέρω ρύπανσης και των αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία του πληθυσμού, και η εξίσου καθυστερημένη ανάληψη κρατικών δράσεων για την αντιμετώπισή τους, επιδείνωσαν την κακή υγεία των κατοίκων και παρεμπόδισαν την πρόληψη των ασθενειών στην περιοχή.
· Όταν μια προκαταρκτική επιστημονική αξιολόγηση δείχνει ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας όσον αφορά δυνητικά επικίνδυνες επιπτώσεις των χημικών ουσιών στην ανθρώπινη υγεία, το κράτος πρέπει να λάβει προληπτικά μέτρα που συνάδουν με το υψηλό επίπεδο προστασίας που προβλέπεται από το άρθρο 11 του Χάρτη. Όπου απαιτείται, τα μέτρα αυτά πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις που εκδίδονται από τα εθνικά δικαστήρια.
· Τα μέτρα αυτά πρέπει να περιλαμβάνουν τακτικές αναλύσεις των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων στην περιοχή των Οινοφύτων, επιστημονική έρευνα των πιθανών απειλών για την ανθρώπινη υγεία που συνδέονται με τα βαρέα μέταλλα (συμπεριλαμβανομένου του εξασθενούς χρωμίου) και ολοκληρωμένες επιδημιολογικές μελέτες.
· Σε αυτό το πλαίσιο, δεδομένης της επιστημονικής αβεβαιότητας σχετικά με τα προβλήματα υγείας που προκαλούνται από την κατάποση του εξασθενούς χρωμίου, οι Ελληνικές αρχές θα πρέπει, επίσης, να λάβουν επείγοντα μέτρα, συμπεριλαμβανομένου –τουλάχιστον για τις περιοχές που επηρεάζονται άμεσα από τη ρύπανση- του καθορισμού μέγιστων ορίων προσμείξεων του εξασθενούς χρωμίου με το πόσιμο νερό και το νερό για γεωργική χρήση.
Αναφορικά, με το άρθρο 11, παράγραφο 2 του Χάρτη, η Επιτροπή δέχθηκε ότι:
· Οι πρωτοβουλίες πληροφόρησης του κοινού από την Ελληνική κυβέρνηση ξεκίνησαν αργά και, στις περισσότερες περιπτώσεις, ήταν σποραδικές και ανεπαρκώς συντονισμένες.
· Η κλίμακα της ρύπανσης στην περιοχή των Οινοφύτων και οι επιπτώσεις της στην ανθρώπινη υγεία, καθώς και το γεγονός ότι το πρόβλημα είναι γνωστό και αναγνωρίζεται από τις αρμόδιες Ελληνικές αρχές εδώ και καιρό, απαιτούν τον σχεδιασμό και την υλοποίηση μίας συστηματικής πληροφόρησης και ενός προγράμματος ευαισθητοποίησης για την προώθηση της υγείας του ενδιαφερόμενου πληθυσμού, με την ενεργή και τακτική συμμετοχή όλων των αρμόδιων διοικητικών αρχών (σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο).
———-
[1] Το κείμενο της Απόφασης στην Αγγλική αναρτημένο στην ιστοσελίδα της Ένωσης: https://www.hlhr.gr/en/european-committee-social-rights/
και Επίσημη μετάφραση της Απόφασης Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων για τη ρύπανση του Ασωπού εδώ
Φωτογραφία: https://flic.kr/p/VEfqQx
