Σωφρονισμός τύπου Γ: Η περιστολή δικαιωμάτων ως επίφαση ασφάλειας και σωφρονισμού

Στις 7 Απριλίου 2014 η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου σε συνέντευξη τύπου, διαπίστωνε ότι στις ελληνικές φυλακές δεν διασφαλίζονται ούτε τα δικαιώματα, ούτε η ασφάλεια. Αφορμή για αυτό αποτέλεσε ο βασανισμός μέχρι θανάτου κρατουμένου από κρατικά όργανα, ως «επιβολή ποινής» για τη βίαιη δολοφονία σωφρονιστικού υπαλλήλου. Το τραγικό αυτό συμβάν ανέδειξε τις ακραίες συνέπειες που μπορεί να έχει η κράτηση, όταν υλοποιείται με όρους ανθρώπινης εξαθλίωσης και διέπεται από λογικές αντεκδίκησης. Κυρίως όμως κατέδειξε τις αδυναμίες ενός κατ’ επίφαση σωφρονιστικού συστήματος που ενίοτε εξαγριώνει, εκδικείται και εν τέλει ανατροφοδοτεί το έγκλημα. 

Αντί να αντιμετωπιστούν οι τραγικές ανεπάρκειες του σωφρονιστικού συστήματος και της διαδικασίας απονομής δικαιοσύνης, με το σχέδιο νόμου «Ρυθμίσεις Σωφρονιστικού και Ποινικού Δικαίου και άλλες διατάξεις» οργανώνεται το πλαίσιο λειτουργίας της ήδη προβλεπόμενης στη νομοθεσία φυλακής τύπου Γ. Πρόκειται για έναν τύπο φυλακής, όπου η ύψιστη ασφάλειά της τελεί σε βάρος της ασφάλειας των δικαιωμάτων των κρατουμένων αλλά και αυτής των σωφρονιστικών υπαλλήλων. Έτσι, η ασφάλεια εμφανίζεται ως έννοια ασύμβατη ή ανταγωνιστική με τον σεβασμό θεμελιωδών δικαιωμάτων και ο σωφρονισμός τύπου Γ ως η αναγκαία συνθήκη για τη διασφάλισή της. Με τον τρόπο αυτό προωθείται η αντίληψη ότι τα δικαιώματα μπορούν να κάμπτονται για την εξυπηρέτηση ενός εμφανιζόμενου κάθε φορά υπέρτατου αγαθού (μη απόδραση), υποτιμώντας το γεγονός ότι σε ένα κράτος δικαίου η ασφάλεια των δικαιωμάτων αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την εν γένει ασφάλειά των μελών του.     

Οι όροι λειτουργίας της συγκεκριμένης φυλακής, οι διαδικασίες εισαγωγής, ο χρόνος παραμονής των κρατουμένων, ο έλεγχος λειτουργίας της, προσλαμβάνουν χαρακτηριστικά μιας «περαιτέρω τιμωρίας», πέρα από κάθε έννοια σύγχρονης σωφρονιστικής και αντεγκληματικής πολιτικής. Είναι ενδεικτικό ότι οι κρατούμενοι της φυλακής αυτής, δεν θα κρίνονται εξατομικευμένα ως προς την έκτιση της ποινής τους στη συγκεκριμένη φυλακή, αλλά αυτό θα γίνεται βάσει γενικών χαρακτηριστικών ποινής και αδικήματος. Επομένως, στο στάδιο έκτισης της ποινής θα γίνεται μια νέα επιμέτρηση ή θα επιβάλλεται μια νέα ποινή, πέρα απ’ αυτή που όρισε ο νομοθέτης και επέβαλε ο δικαστής. Επίσης, για τη συγκεκριμένου τύπου φυλακή αποκλείονται οι Άδειες και η ημιελεύθερη διαβίωση.  Στην φυλακή τύπου Γ’ δεν θα κρατούνται μόνο καταδικασθέντες για αδικήματα, αλλά και προσωρινά κρατούμενοι!

Όλα τα ανωτέρω προσομοιάζουν σε ένα μοντέλο σωφρονισμού που επιφυλάσσει για τον εαυτό του τη δυνατότητα επιβολής μιας «επιπλέον ποινής» και μάλιστα υπό όρους βάναυσα προσβλητικούς για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Πρόκειται για έναν τύπο φυλακής όπου η επανένταξη απουσιάζει πλήρως από τον σχεδιασμό της. Με τους όρους αυτούς, φαίνεται ότι η επιδίωξη είναι η επιστροφή από το νεωτερικό ποινικό δίκαιο της πράξης στο μεσαιωνικό δίκαιο του εχθρού που δεν έχει δικαιώματα.

Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη

 

φωτογραφία: Department of Foreign Affairs and Trade

 

ατομικά δικαιώματα, βασανιστήρια, κρατούμενοι

Μέλος

Newsletter