Μήπως ο ρατσισμός τελικά δεν ενοχλεί την κυβερνητική πλειοψηφία;
Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου έχει τοποθετηθεί πολλάκις δημόσια τόσο για ζητήματα ελευθερίας της έκφρασης όσο και για το ζήτημα της (μη) αντιμετώπισης της ρατσιστικής βίας. Με αφορμή τη δημόσια συζήτηση που έχει ξεκινήσει σχετικά με το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο αλλά και την έντονη πολιτική διαφωνία που έχει ξεσπάσει σημειώνουμε τα ακόλουθα:
1. Ένα δημοκρατικό πολίτευμα οφείλει να αντέχει την εκφορά ακόμα και του ρατσιστικού λόγου, καθώς η συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία της έκφρασης περιλαμβάνει όχι μόνο ιδέες και απόψεις που μας είναι αρεστές, αλλά και αυτές που προσβάλλουν, σοκάρουν ή αποκλίνουν από τα γενικά παραδεκτό, ακόμη και αν οι απόψεις αυτές προσβάλλουν τις αξίες της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων. Υπό την έννοια αυτή, το υπό συζήτηση σήμερα νομοσχέδιο είναι διατυπωμένο πιο προσεκτικά από ότι η προηγούμενη αποτυχούσα νομοθετική πρωτοβουλία καθώς στο σχετικό άρθρο προσδιορίζει με σαφήνεια και αυστηρότητα πως το πρόβλημα είναι η δημόσια υποκίνηση στη ρατσιστική βία και όχι γενικά η εκφορά ρατσιστικών απόψεων. Η ποινικοποίηση όμως του δημόσιου εγκωμιασμού, η άρνηση ή εκμηδένιση εγκλημάτων εγείρει αναπόφευκτα σοβαρά ζητήματα παραβίασης της ελευθερίας της έκφρασης αν και εφόσον το νομοσχέδιο δεν εξαιρεί ρητά από το πεδίο εφαρμογής του την επιστημονική έρευνα και την ανταλλαγή απόψεων για την ιστορία. Ειδικώς δε στην Ελλάδα σήμερα, είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε με εξαμβλωματικές καταστάσεις ποινικής δίωξης ανθρώπων με τις ιστορικές θεωρήσεις των οποίων κάποιοι εισαγγελείς διαφωνούν.
2. Το μείζον πολιτικό -και πολιτειακό πλέον ζήτημα στην Ελλάδα – είναι η τιμώρηση της ρατσιστικής βίας. Για αυτήν, ο Ποινικός Κώδικας συνιστά ήδη ένα επαρκές νομικό εργαλείο το οποίο απλώς δεν χρησιμοποιείται όταν χρειάζεται. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι ιδιαιτερότητες της ρατσιστικής βίας σχετίζονται πρωτίστως με πολιτικά, κοινωνικά και κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά και όχι με ποινικά. Το κράτος οφείλει να τη μεταχειριστεί όπως εκδηλώνεται, δηλαδή ως κοινό έγκλημα. Διαφορετικά, κινδυνεύουμε να προσφέρουμε στα ακροδεξιά μορφώματα που δέρνουν ανενόχλητα, το επιχείρημα ότι τάχα δεν τα αφήνουμε να μιλήσουν. Η δίωξη και τιμώρηση όμως των εγκλημάτων αυτών δεν μπορεί να γίνει χωρίς την ταυτόχρονη προστασία θυμάτων των πράξεων αυτών, ώστε και αυτά να μπορούν πραγματικά να ασκούν το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους σε έννομη προστασία και το κράτος να έχει τη δυνατότητα να προστατεύσει την έννομη τάξη αποτελεσματικά. Είναι θετικό το γεγονός ότι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο περιλαμβάνει σχετικές διατάξεις, οι οποίες ενδεχομένως επιδέχονται βελτιώσεων.
3. Αυτό όμως που ήρθε στην επιφάνεια με αφορμή το συγκεκριμένο νομοσχέδιο δεν είναι ούτε η όψιμη ευαισθησία της κυβερνητικής πλειοψηφίας σε ζητήματα ελευθερίας έκφρασης ούτε η αγωνία για την έξαρση της ρατσιστικής βίας, η ατιμωρησία της οποίας αφήνει το ελληνικό κράτος πολλαπλώς έκθετο: Αυτό που αναδείχθηκε είναι η ευθεία άρνηση της κυβερνητικής πλειοψηφίας να συναινέσει στην προώθηση του εν λόγω νομοσχεδίου ενώ είναι γνωστό πως συναφείς νομοθεσίες αποτελούν πλέον κοινό τόπο στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη, και μάλιστα σε αρκετά ήταν αποτέλεσμα πρωτοβουλιών κομμάτων που ανήκουν στον ίδιο πολιτικό χώρο. Το πλέον κρίσιμο ζήτημα δηλαδή, δεν είναι τόσο η εν γένει χρησιμότητα του νομοσχεδίου αυτού, ούτε τα προβλήματα που πιθανώς εντοπίζονται σε αυτό. Το πρόβλημα είναι αντι-αντιρατσιστική σπουδή της κυβερνητικής πλειοψηφίας, η οποία πεισματικά αρνείται να θέσει το νομοσχέδιο στην κρίση του Κοινοβουλίου προσπαθώντας έτσι να δώσει στην άρνηση αυτή χαρακτηριστικά εμβληματικής συσπείρωσης ενός εκλογικού ακροατηρίου που αντιμετωπίζει το ρατσιστικό λόγο με συγκατάβαση, ανοχή ως και συμπάθεια. Η σπουδή αυτή, θέτει τη κυβερνητική πλειοψηφία ενώπιον των ευθυνών της για την ρατσιστική ολίσθηση του πολιτικού λόγου στην Ελλάδα σήμερα, εκθέτει τη χώρα απέναντι στις διεθνείς υποχρεώσεις της –για τις οποίες η κυβέρνηση κατά τ΄ άλλα κόπτεται- αλλά, θέτει κυρίως ένα θεμελιώδες ερώτημα: μήπως τελικά ο ρατσισμός δεν ενοχλεί την κυβερνητική πλειοψηφία;
φωτογραφία: raphaelstrada
