Επιστολή Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων στον Διευθυντή Τμήματος Αλλοδαπών για την παραλαβή-εξέταση αιτήσεων ασύλου
Προς τον Διευθυντή Αλλοδαπών
Κοιν. προς :
Τον Υπουργό Δημοσίας Τάξεως
Συνήγορο του Πολίτη
Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
Θέμα: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΔΙΑΠΙΣΤΩΘΕΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΛΑΒΗΣ ? ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΑΙΤΗΜΑΤΩΝ ΑΣΥΛΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΑΘΗΝΩΝ
Παρά τις επανειλημμένες προφορικές αλλά και έγγραφες διαμαρτυρίες οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα των δικαιωμάτων των προσφύγων, μετά λύπης διαπιστώνουμε ότι μέχρι και σήμερα τα αρμόδια για την παραλαβή αιτημάτων ασύλου αστυνομικά όργανα παραβαίνουν το Π.Δ. 61/99 και ως εκ τούτου παραβιάζουν κατάφωρα τα δικαιώματα των προσφύγων. Αποτέλεσμα αυτής της παράνομης πρακτικής είναι να τίθεται η μεγάλη πλειονότητα των αιτούντων άσυλο εκτός διαδικασίας ασύλου και να κινδυνεύει με σύλληψη και απέλαση.
1. Πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου
Η πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου χαρακτηρίζεται άκρως προβληματική για τους παρακάτω λόγους:
-Το Τμήμα δέχεται καθημερινά ελάχιστες αιτήσεις, ενώ οι αιτούντες άσυλο που προσέρχονται σ?αυτό είναι εκατοντάδες. Κατά το τελευταίο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου 2004 δε, το Τμήμα έπαυσε να παραλαμβάνει αιτήσεις ασύλου με πρόσχημα την έλλειψη προσωπικού λόγω αδειών. Μετά τις έντονες αντιδράσεις ΜΚΟ και την παρέμβαση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και του Συνηγόρου του Πολίτη, το Τμήμα άρχισε και πάλι να παραλαμβάνει μικρό αριθμό αιτήσεων. Πρακτικά όμως και πάλι η πρόσβαση στη διαδικασία για όσους αλλοδαπούς δεν “διαθέτουν” δικηγόρο που προωθεί επ΄αμοιβή την αίτηση, είναι εξαιρετικά δύσκολη και επίπονη. Απαιτούνται μήνες καθημερινής προσπάθειας και συνωστισμού με ότι αυτό συνεπάγεται για τη εφαρμογή του νόμου αλλά και για την αξιοπρέπεια των ατόμων. Παράλληλα έχουν αναπτυχθεί πρακτικές που συνιστούν στην ουσία άρνηση παραλαβής αιτημάτων ασύλου για τη συντριπτική πλειοψηφία των αιτούντωνάσυλο.
Συγκεκριμένα για την παραλαβή των αιτημάτων ασύλου οι υπεύθυνοι του Τμήματος θέτουν προϋποθέσεις οι οποίες δεν προβλέπονται από το Π.Δ. 61/99:
Α) Μισθωτήρια και υπεύθυνες δηλώσεις φιλοξενίας, τη στιγμή μάλιστα που είναι γνωστό ότι οι αιτούντες άσυλο συχνά δεν διαθέτουν στέγη ή και αν διαθέτουν αυτή είναι προσωρινή.
Β) Έγγραφα προξενικών αρχών. Τους τελευταίους μήνες διαπιστώσαμε ότι ως απαραίτητη προϋπόθεση για την παραλαβή ή ανανέωση αιτημάτων ασύλου τίθεται η προσκόμιση εγγράφων από προξενικές αρχές προκειμένου να διαπιστωθεί η εθνικότητα του πρόσφυγα. Ωστόσο κάθε σχετική απαίτηση εκ μέρους των αστυνομικών οργάνων αντίκειται στο γράμμα και στο πνεύμα του νόμου και φυσικά στη Σύμβαση της Γενεύης για τους πρόσφυγες αφού ο πρόσφυγας είναι πάντοτε πρόσωπο που δεν μπορεί ή δεν θέλει να απολαμβάνει της προστασίας της χώρας καταγωγής του και ως εκ τούτου δεν νοείται ν? απευθύνεται προς τις προξενικές αρχές της χώρας του για να ζητήσει κάποιες υπηρεσίες. Οι πρόσφυγες δικαιούνται διεθνούς προστασίας ακριβώς επειδή δεν απολαμβάνουν τη προστασία της χώρας καταγωγής?!
2. Υποχρεωτική μετάβαση στο Κέντρο Υποδοχής Κόκκινοπηλού
Έχει παρατηρηθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις αιτούντων άσυλο χορηγείται υπηρεσιακό σημείωμα για «υποχρεωτική» μετάβαση στο Κοκκινοπηλό στον Όλυμπο προκειμένου να συνεχιστεί ή ξεκινήσει η διαδικασία ασύλου. Ιδιαίτερα όσον αφορά γυναίκες και παιδιά, ο καθορισμός του τόπου αυτού διαμονής είναι παντελώς ακατάλληλος, δεδομένου ότι πρόκειται για απομακρυσμένη περιοχή στον Όλυμπο, η οποία είναι αποκλεισμένη από τα χιόνια το μεγαλύτερο μέρος του χειμώνα και όπου αυτή τη στιγμή διαβιούν μόνον άνδρες αιτούντες άσυλο. Στερείται επομένως κάθε εγγύησης ασφαλούς διαμονής για ευαίσθητες κατηγορίες αιτούντων άσυλο, και η απλή επίσκεψη εκπροσώπου κοινωνικής υπηρεσίας δεν επαρκεί για να διασφαλίσει συνθήκες ασφάλειας για όσους διαβιούν στο κέντρο. Συνεπώς, πάσχει νομιμότητας τόσο ο προσδιορισμός του Κοκκινοπηλού ως χώρου διαβίωσης γυναικών και παιδιών όσο και η τυχόν διακοπή της διαδικασίας ασύλου σε όσα άτομα των κατηγοριών αυτών φοβηθούν να προσέλθουν στο συγκεκριμένο κέντρο που δεν πληροί τους στοιχειώδεις όρους για την ασφάλειά τους.
3. Προτάσεις διακοπής
Οι περιπτώσεις διακοπής της διαδικασίας εξέτασης του αιτήματος ασύλου αναφέρονται περιοριστικά στο νόμο.
Παρά ταύτα και χωρίς καμία νόμιμη αιτιολογία τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν οι περιπτώσεις προτάσεων διακοπής στο πρώτο ακόμα στάδιο της διαδικασίας. Εκείνο το στάδιο δηλαδή, κατά το οποίο ο αιτών άσυλο είναι κάτοχος του αρχικού εγγράφου με το οποίο ζητάει να αναγνωριστεί ως πρόσφυγας για χρονικό διάστημα που στις περισσότερες περιπτώσεις υπερβαίνει τη διετία, χωρίς να απολαμβάνει κανενός στοιχειώδους δικαιώματος όπως αυτό της περίθαλψης, της εργασίας κτλ..
Μία πρακτική σαν και την ως άνω περιγραφόμενη εις βάρος των αιτούντων ασυλο, συνιστά σκόπιμη και κατάφωρη παραβίαση του νόμου και ως εκ τούτου θα πρέπει αφενός να παύσει και αφετέρου να αποκατασταθούν οι πρόσφυγες και να επανέλθουν στην προτέρα κατάσταση.
4. Κακομεταχείριση των αιτούντων άσυλο
Σκαιή συμπεριφορά και κακομεταχείριση εις βάρων των προσφύγων που προσέρχονται είτε για την υποβολή των αιτήματος ασύλου, είτε για την ανανέωση αυτής, έχει παρατηρηθεί σε αρκετές περιπτώσεις. Σημειωτέον ότι το αβέβαιο νομικό τους καθεστώς, τους αποθαρρύνει συχνά από την καταγγελία και την περαιτέρω διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους.
5. Συνέντευξη
Ο τρόπος, ο χώρος και ο χρόνος διεξαγωγής της συνέντευξης του πρόσφυγα, σε καμία περίπτωση δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζονται από το νόμο και τα σχετικά διεθνή κείμενα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Τμήμα Ασύλου του Αλλοδαπών Αθηνών τις συνεντεύξεις σε πολλές περιπτώσεις και την όλη περαιτέρω διαδικασία την διενεργούν οι αλλοδαποί διερμηνείς ενώ ο νόμος ορίζει σαφώς ότι διενεργείται από «βαθμοφόρο ανακριτικό υπάλληλο»?Η αστυνομία δηλαδή κάνει εκχώρηση αρμοδιότητας σε αλλοδαπούς οι οποίοι αν μη τι άλλο δεν διαθέτουν την εμπειρία και κατάρτιση για κάτι τέτοιο.
Κατά τη διενέργεια της συνέντευξης, δίνεται μεγάλη έμφαση στο ιστορικό της εισόδου στη χώρα και ελάχιστος χρόνος αφιερώνεται στην ουσία του αιτήματος, δηλαδή τους λόγους της φυγής με συνέπεια οι σχετικές εκθέσεις που φθάνουν στη Γνωμοδοτική Επιτροπή να παρουσιάζουν κενά και αντιφάσεις με αυτά που εκθέτει τελικά ο πρόσφυγας ενωπιον των μελών της Επιτροπής..
Το εξειδικευμένο προσωπικό, η ύπαρξη μεταφραστών, η παράσταση συνηγόρου κατά τη διάρκεια διεξαγωγής της συνέντευξης, ο κατάλληλα διαμορφωμένος χώρος αλλά και η λήψη συνέντευξης εντός ευλόγου χρόνου από την υποβολή της, είναι μερικές από τις προϋποθέσεις που θα πρέπει απαραιτήτως να πληρούνται για την ορθή διεξαγωγή της διαδικασίας εξέτασης του αιτήματος ασύλου.
6. Έλλειψη ενημέρωσης
Παρατηρείται έλλειψη ενημέρωσης σε γλώσσα που να κατανοεί ο πρόσφυγας για ουσιώδη ζητήματα που τον αφορούν όπως για παράδειγμα για το πού και με ποιον τρόπο θα δηλώσει την αλλαγή διεύθυνσης, πώς θα επανεκδώσει έγγραφο που απώλεσε κ.α. , με αποτέλεσμα την ταλαιπωρία του πρόσφυγα, ο οποίος μολονότι θέτει τον εαυτό του στη διάθεση της υπηρεσίας με την συνεχή εμφάνισή του στο Τμήμα Αλλοδαπών, επί της ουσίας κανένα από τα δύο μέρη δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί.
7. Χορήγηση βεβαιώσεων
Αναγκαία κρίνεται η χορήγηση βεβαιώσεων σε όσους ασκούν ένδικα βοηθήματα ή μέσα ή αιτούνται την ανανέωση του ανθρωπιστικού καθεστώτος. Η κατοχή εγγράφων που μπορούν να πιστοποιήσουν τη νομιμότητα της παραμονής εκείνων που ακολουθούν τη δικαστική οδό για την ικανοποίηση των αιτημάτων τους αλλά και εκείνων που νομίμως και εμπροθέσμως υποβάλλουν αίτηση για ανανέωση του ανθρωπιστικού τους καθεστώτος, αφενός τους προστατεύει από τυχόν παράνομη σύλληψη, αφετέρου αποφορτίζει τις υπηρεσίες που ούτως ή άλλως αδυνατούν να διεκπεραιώσουν τα αιτήματα λόγω φόρτου εργασίας.
Για τους ανωτέρω λόγους ζητάμε
1. Την απρόσκοπτη πρόσβαση στη διαδικασία του ασύλου
2. Το σεβασμό του νόμου και την αποκατάσταση των αδικιών που έχουν συντελεστεί μέχρι σήμερα εις βάρος των αιτούντων άσυλο με την εξακολούθηση χωρίς προϋποθέσεις των αιτημάτων τους
3. Το σεβασμό της αξιοπρέπειας και της ζωής τους
4. Την ενημέρωση στη γλώσσα τους για όλα τα ζητήματα που τους αφορούν
ΑΡΣΙΣ
ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑ
ΔΙΚΤΥΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΘΥΜΑΤΩΝ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
φωτογραφία: Freedom House
