Εξαγγελίες κρότου-λάμψης
Συνέντευξη του Κωστή Παπαϊωάννου στην ΑΥΓΗ.
Για “νομικά αμφιλεγόμενη εξαγγελία” η οποία απλώς μεταφέρει χρονικά και γεωγραφικά το πρόβλημα των μεταναστών, κάνει λόγο με συνέντευξή του στην “Αυγή” της Κυριακής ο τ. πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου Κωστής Παπαϊωάννου, απαντώντας στα στρατόπεδα συγκέντρωσης που εξήγγειλε ο Μ. Χρυσοχοΐδης. Ο ίδιος προτείνει εναλλακτικές λύσεις και μοιράζεται μαζί μας τη διεθνή εμπειρία.
– Ποιά είναι η άποψή σας για τις εξαγγελίες Χρυσοχοΐδη για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης
Πρόκειται για αποτελεσματική φτηνή προεκλογική εκστρατεία. Ο κ. υπουργός επιλέγει μια επένδυση στο πεδίο του φόβου, μια επικοινωνιακή εξαγγελία κρότου – λάμψης. Και μόνη η απροσχημάτιστη λεκτική συσχέτιση της έννοιας μετανάστευση με τον όρο εγκληματικότητα από υπουργικά χείλη υπερβαίνει κάποια πολιτικά όρια σε περίοδο έξαρσης της ρατσιστικής βίας.
Η εξαγγελία χώρων κράτησης σε παλιά στρατόπεδα κινείται σε κακή κατεύθυνση. Πρώτον, είναι νομικά αμφιλεγόμενη. Δεύτερον, αποτελεί γεωγραφική και χρονική μετάθεση του προβλήματος, χωρίς τις προϋποθέσεις επαναπατρισμού. Τρίτον, οι συνθήκες κράτησης θα είναι εξευτελιστικές, όπως συμβαίνει ακόμα και σε χώρους πιο κατάλληλους για κράτηση μεγάλου αριθμού ανθρώπων. Εξάλλου, οι επανειλημμένες καταδίκες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τις συνθήκες κράτησης μάς έχουν κοστίσει εκατομμύρια ευρώ. Τέταρτον, ο μεταναστευτικός πληθυσμός δεν αποτελεί σταθερό σύνολο ανθρώπων. Κάθε πρόταση συναρτάται με το συνολικό μέγεθος και τη συνθετότητα του ζητήματος. Εκτός αν σκοπεύουμε να θέσουμε υπό διαρκή κράτηση εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.
– Ποια είναι η εναλλακτική πρόταση που να απαντά στο πρόβλημα;
Πρέπει να προσεγγίζουμε το θέμα με επίγνωση των οξύτατων προβλημάτων ασφάλειας και ποιότητας ζωής στο κέντρο και τις γειτονιές της πόλης, χωρίς ανέξοδες καταγγελίες και ρητορικές δικαιωμάτων αναντίστοιχες με τα προβλήματα. Άρα, απαιτούνται επείγουσες, επώδυνες λύσεις. Προϋπόθεση καταρχήν να ξέρουμε για ποιους μιλάμε. Στα πεζοδρόμια της πόλης συνωθούνται μετανάστες με και χωρίς χαρτιά, πρόσφυγες ή αιτούντες άσυλο -για πραγματικούς ή καταχρηστικούς λόγους. Υπάρχουν θύματα trafficking. Εξειδικεύουν οι υπουργικές εξαγγελίες ανά κατηγορία; Όχι. Παραγνωρίζουν ότι μεγάλο μέρος είναι μη απελάσιμοι λόγω κατάστασης στη χώρα τους ή των διπλωματικών σχέσεων. Και βέβαια, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την ευρωπαϊκή διάσταση του προβλήματος. Η ανισοκατανομή των μεταναστευτικών βαρών αποτελεί δομικό παράγοντα του αδιεξόδου. Για όλους αυτούς τους λόγους, δεν υπάρχουν εύκολες ή γρήγορες λύσεις.
Οι λύσεις προϋποθέτουν καταρχήν ορθή λειτουργία δομών που σήμερα αποτελούν μέρος του προβλήματος. Δείτε την Πέτρου Ράλλη (Δ/νση Αλλοδαπών). Η δυνατότητα κατάθεσης αιτήματος ασύλου έχει στην πράξη ανασταλεί: 20 αιτήματα την εβδομάδα, ολονύκτιες ουρές, εντάσεις. Στις εξαγγελθείσες συλλήψεις θα περιλαμβάνονται ενδεχομένως πρόσφυγες που δεν κατέθεσαν αίτημα ασύλου. Άρα, απαιτείται ενίσχυση προσωπικού και διαμόρφωση χώρου. Επιπλέον, χρειάζεται προτεραιότητα σε εναλλακτικές μορφές φιλοξενίας σε χώρους ανοιχτού τύπου. Απαιτείται επένδυση στη διευκόλυνση «εθελοντικής» επιστροφής στις χώρες καταγωγής. Υπάρχουν κονδύλια της Ε.Ε. για κίνητρα εθελούσιου επαναπατρισμού. Η πρόταξη τέτοιων προγραμμάτων θα βοηθήσει μεγάλο αριθμό αλλοδαπών εγκλωβισμένων στη χώρα μας, χωρίς προοπτική εργασίας ή κοινωνικής ένταξης. Η (αναγκαστική) επαναπροώθηση δεν αποτελεί κατά τη γνώμη μου ταμπού. Το να ξεκινάμε όμως από εκεί αποτελεί πρόταση εντυπωσιασμού και στην πράξη ατελέσφορη. Εάν αυτή είναι η λύση γιατί δεν έχει λειτουργήσει ως τώρα; Συζητάμε για στρατόπεδα ενώ δεν αξιοποιήσαμε κοινοτικά κονδύλια για χώρους υποδοχής. Εν κατακλείδι, υπάρχει ανάγκη ελάφρυνσης του μεταναστευτικού φορτίου που επιβαρύνει τα πεζοδρόμια και τις πλατείες της Αθήνας κι αυτό σημαίνει μακροχρόνια δουλειά, συνέπεια και σοβαρότητα.
– Υπάρχει αντίστοιχη εμπειρία σε άλλες χώρες; ποια είναι αυτή;
Προφανώς υπάρχουν εμπειρίες και καλές πρακτικές. Στο Βέλγιο, οικογένειες με παιδιά δεν τοποθετούνται σε χώρους κράτησης αλλά σε δομές ανοιχτής στέγασης και δεν τις εγκαταλείπουν παρά κάτω από 20%. Ουγγαρία, Ιταλία και Ιρλανδία ρητά απαγορεύουν κράτηση παιδιών πριν την επαναπροώθηση. Αλλού ο δικαστής εκδίδει την απόφαση κράτησης, άρα υπάρχει εγγύηση δικαστικής εξέτασης.
Γενικότερα, οι μη απελάσιμοι θα μείνουν εδώ ανεξαρτήτως της επιθυμίας ή ρητορικής μας. Μας συμφέρει να βρούμε λύσεις βιώσιμες που σηματοδοτούν πραγματική πολιτική ασφάλειας. Ο ισχυρισμός ότι οι επαχθείς συνθήκες για τους μετανάστες θα αναστρέψουν το μεταναστευτικό ρεύμα είναι ανιστόρητος και παραγνωρίζει διεθνείς ανισορροπίες στο επίπεδο ζωής, τεράστιες όσο και να επιδεινώσουμε την εδώ θέση τους. Και πάντως, δεν μπορείς να απανθρωποποιήσεις τις συνθήκες για ένα μέρος του πληθυσμού χωρίς να επιδεινώσεις γενικά τις συνθήκες και να υπονομεύσεις τις εγγυήσεις του κράτους δικαίου.
φωτογραφία: David Stanley
