Διάσκεψη Κορυφής των Λαών για το Κλίμα, τα Δικαιώματα και την Επιβίωση της Ανθρωπότητας – Διακήρυξη

Εν όψει της Διάσκεψης Κορυφής για το Κλίμα, τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και την Επιβίωση της Ανθρωπότητας, που πραγματοποιείται αυτές τις μέρες στη Νέα Υόρκη, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου υιοθετεί και συνυπογράφει την ακόλουθη διακήρυξη που καλεί τις κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν επειγόντως την κλιματική αλλαγή, προκειμένου να διασφαλιστεί η επιβίωση της ανθρωπότητας.

Διάσκεψη Κορυφής των Λαών για το Κλίμα, τα Δικαιώματα και την Επιβίωση της Ανθρωπότητας
Διακήρυξη

Ι – Προσβλέπουμε σ’ έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι ευδοκιμούν ως μέρος της φύσης και όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα – συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των αυτόχθονων λαών – και το περιβάλλον προέχουν σε σχέση με τα εταιρικά κέρδη, σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι είναι πιο κοντά μεταξύ τους και με τον πλανήτη. Θέλουμε να ζούμε σε ασφαλείς, ίσες, ειρηνικές και δίκαιες κοινωνίες. Σε κοινωνίες όπου κάθε άτομο και κάθε κοινότητα απολαμβάνει δίκαιους, ασφαλείς και βιώσιμους πόρους, συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων σχετικά με θέματα που επηρεάζουν τη ζωή του · και έχει πρόσβαση σε πληροφορίες και στη δικαιοσύνη.
Σε έναν κόσμο όπου τα κοινά αγαθά προστατεύονται και διαχειρίζονται βιώσιμα από τις κοινότητες και όπου οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις ενεργούν υπεύθυνα και λογοδοτούν για τις συνέπειες των ενεργειών τους. Βλέπουμε την ευκαιρία και την επείγουσα ανάγκη μετασχηματισμού των οικονομικών, κοινωνικών, νομικών και πολιτικών συστημάτων μας για να διασφαλίσουμε την ισότητα και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να σταματήσουμε την κλιματική κρίση και τον μαζικό αφανισμό, να προστατέψουμε το μέλλον των παιδιών μας, να υποχρεώσουμε όσους ρυπαίνουν να λογοδοτήσουν για τις ενέργειές τους, και να καταστήσουμε τα ορυκτά καύσιμα και όλες τις μη βιώσιμες επιχειρηματικές πρακτικές κατάλοιπο του παρελθόντος. Πιστεύουμε ότι αυτό το όραμα απαιτεί προστασία, στήριξη και αλληλεγγύη σε εκείνους που υποφέρουν από τη βία της κλιματικής κρίσης και εκείνους που αγωνίζονται για την κλιματική δικαιοσύνη.

II – Αναγνωρίζουμε ότι οι σημερινές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι διακρίσεις και οι ανισότητες εντοπίζονται στις συμπεριφορές, τις νοοτροπίες και τις δομές εξουσίας που βρίσκονται επίσης στον πυρήνα της κρίσης που απειλεί τον πλανήτη μας. Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η διαφύλαξη του πλανήτη μας και του κλίματος απαιτεί να σταματήσουμε να αντιμετωπίζουμε τα οικοσυστήματα ως εμπόρευμα και να ενστερνιστούμε ότι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα εξαρτώνται από τον ιστό της ζωής.

ΙΙΙ- Για να επιτύχουμε την κλιματική δικαιοσύνη, όλοι πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η έκτακτη ανάγκη για το κλίμα απειλεί την ανθρώπινη επιβίωση, το περιβάλλον και την απόλαυση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τις παρούσες και τις μελλοντικές γενιές. Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι, αν και η κλιματική κρίση αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα που μας πλήττει όλους, επηρεάζει δυσανάλογα τα άτομα, τις ομάδες και τους λαούς που βρίσκονται σε ευάλωτες καταστάσεις, και οι οποίοι βλέπουν τα δικαιώματά τους να παραβιάζονται και υφίστανται πολλαπλές και αλληλοεπικαλυπτόμενες μορφές διακρίσεων. Επίσης, η κλιματική κρίση επηρεάζει τις χώρες με άνισο τρόπο. Επιφέρει αύξηση των συγκρούσεων και της πολιτικής αστάθειας, καθώς και την επισιτιστική ανασφάλεια, τον εκτοπισμό και τη μετανάστευση. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα κράτη και τις ομάδες που δρουν κατά των δικαιωμάτων και οι οποίες χρησιμοποιούν την κλιματική αλλαγή και την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος ως δικαιολογίες για να αρνηθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα.

IV – Καταδικάζουμε την αποτυχία των Κρατών να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, ιδίως εκείνων των Κρατών, που ευθύνονται περισσότερο για την κρίση και ελέγχουν τους περισσότερους πόρους. Η αποτυχία αυτή συνιστά παραβίαση των υποχρεώσεων των Κρατών σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ομοίως, η αποτυχία λήψης επαρκών και αποτελεσματικών μέτρων για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στις ζημιές που προκαλεί η κλιματική αλλαγή, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, διαιωνίζει περαιτέρω αυτές τις παραβιάσεις – ιδιαίτερα μεταξύ εκείνων που είναι περιθωριοποιημένοι και έχουν μικρότερη δυνατότητα να αντιδράσουν.

V – Ανησυχούμε ότι τα Κράτη συνεχίζουν να υιοθετούν και να προωθούν κακοσχεδιασμένες πολιτικές για το κλίμα καθώς και δράσεις που τελικά οδηγούν σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συχνά εις βάρος των ανθρώπων και των κοινοτήτων που έχουν πληγεί περισσότερο από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και έχουν συμβάλλει στο ελάχιστο στη πρόκληση της κρίσης. Τα ανεπαρκή και ελλιπώς σχεδιασμένα μέτρα για το κλίμα μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη λανθασμένων λύσεων που συνεχίζουν να εκπέμπουν άνθρακα, διαιωνίζουν την οικονομία που εξαρτάται από τα ορυκτά καύσιμα και εκθέτουν τους ανθρώπους σε κινδύνους, οι οποίοι έχουν αντίκτυπο στα ανθρώπινα δικαιώματα – ιδιαίτερα για τους αυτόχθονες πληθυσμούς και για εκείνους που αντιμετωπίζουν διακρίσεις.

VI – Τα Κράτη εμπλέκονται στην εταιρική διαιώνιση της κλιματικής αλλαγής και σε μεγάλο βαθμό έχουν αποτύχει να ρυθμίσουν τις ενέργειες των επιχειρήσεων σε αυτό το θέμα ή να εξασφαλίσουν να λογοδοτούν για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις περιβαλλοντικές ζημιές, παρά τις νομικές υποχρεώσεις τους να το πράξουν. Πράγματι, πολλά Κράτη υποστηρίζουν πολιτικές, συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών και επενδυτικών συνθηκών, που προωθούν και χορηγούν εταιρικά προνόμια, οφέλη και ατιμωρησία στις βιομηχανίες που καταστρέφουν το κλίμα.

VII – Αναγνωρίζουμε ότι ορισμένες επιχειρήσεις -ιδίως η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων και οι μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις- και οι χρηματοδότες τους βρίσκονται στο επίκεντρο της καταστροφής του κλίματος μας. Πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις έχουν παραβλέψει εσκεμμένα την ευθύνη τους για σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμβάλλοντας περαιτέρω στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών, των παιδιών, των αυτόχθονων πληθυσμών, των τοπικών κοινοτήτων και άλλων δυσανάλογα επηρεαζόμενων ομάδων, καθώς και στην καταστροφή των οικοσυστημάτων σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ειδικότερα, η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων γνωρίζει για τις επιπτώσεις των προϊόντων της εδώ και δεκαετίες και δεν έχει προειδοποιήσει μερικούς από τους επενδυτές, το κοινό, τις κοινότητες και άλλους εμπλεκόμενους φορείς, ενώ ταυτόχρονα διεξάγει μια εκστρατεία με άρνηση και παραπληροφόρηση για το κλίμα.

VIII – Επαναλαμβάνουμε ότι τα κράτη έχουν υποχρεώσεις όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα να εξασφαλίσουν επαρκείς απαντήσεις στην κλιματική κρίση. Τέτοιες απαντήσεις πρέπει να αναγνωρίζουν και να δίνουν προτεραιότητα στις πιο περιθωριοποιημένες και πληγείσες κοινότητες ως παράγοντες της αλλαγής. Η εκπλήρωση αυτών των υποχρεώσεων είναι ο μόνος τρόπος για την εγγύηση πιο αποτελεσματικών, βιώσιμων και δίκαιων δράσεων και μιας δίκαιης μετάβασης προς την κλιματική δικαιοσύνη.

IX – Κατανοούμε επίσης από την παραδοσιακή γνώση και την επιστήμη ότι ο μετριασμός, η προσαρμογή, καθώς και η απώλεια και η βλάβη που προκαλούν οι πολιτικές για το κλίμα στα ανθρώπινα δικαιώματα, συμβάλλουν σε πιο αποτελεσματικές και δίκαιες αντιδράσεις, οι οποίες οδηγούν σε αυξημένες φιλοδοξίες για τη δράση για το κλίμα.

X – Είμαστε εξαιρετικά προβληματισμένοι με το γεγονός ότι οι δολοφονίες, η έμφυλη βία, οι απειλές, η παρενόχληση και η ποινικοποίηση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για το περιβάλλον κλιμακώνονται σε όλο τον κόσμο και συχνά παραμένουν ατιμώρητες. Δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή σε εκείνους που αντιμετωπίζουν πολλαπλές και αλληλοεπικαλυπτόμενες μορφές διακρίσεων και οι οποίοι κινδυνεύουν περισσότερο από επιθέσεις και περιορισμούς με βάση το φύλο, τη φυλή και άλλες μορφές διακρίσεων, όπως οι υπερασπιστές των δικαιωμάτων των γυναίκες, οι υπερασπιστές των δικαιωμάτων των ιθαγενών και άλλοι αποκλεισμένοι και περιθωριοποιημένοι υπερασπιστές και κοινότητες. Θα υπερασπιστούμε όλους εκείνους που διαδηλώνουν ειρηνικά και συμμετέχουν σε πράξεις πολιτικής ανυπακοής για να απαιτήσουν δράση για το κλίμα από την αδικαιολόγητη καταστολή και δίωξη. Ζητάμε να αναγνωριστεί ο σημαντικός ρόλος των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για το περιβάλλον στην ενίσχυση της χάραξης πολιτικής, στην πρόσβαση στα δικαιώματα και στην εκστρατεία για την αειφόρο ανάπτυξη.

XI – Η κλιματική κρίση μπορεί και πρέπει να αντιμετωπιστεί. Μια σειρά αποτελεσματικών πολιτικών και τεχνικών λύσεων είναι ήδη γνωστές, διαθέσιμες και άμεσα αξιοποιήσιμες. Οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις φέρουν την πρωταρχική ευθύνη για τη λήψη των δράσεων που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν και να αντιστρέψουν τους παράγοντες της κλιματικής αλλαγής και να οικοδομήσουν ανθεκτικές, προσαρμόσιμες και βιώσιμες κοινότητες. Θα ενισχύσουμε τις υπάρχουσες προσπάθειές μας για την κινητοποίηση του πιο ισχυρού, ενωμένου και σύνθετου λαϊκού κινήματος που έχει συσταθεί ποτέ. Η πραγματική και μετασχηματιστική δράση για το κλίμα δεν θα είναι δυνατή χωρίς την πλήρη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και του πληθυσμού.

Για να επιτύχουμε την κλιματική δικαιοσύνη, οι υπογράφοντες συμφωνούμε στα εξής:
1. Θα αυξήσουμε τις προσπάθειές μας για να θέσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα στο επίκεντρο του κλιματικού ακτιβισμού. Θα το πράξουμε ακολουθώντας την πορεία των αυτόχθονων λαών, της νεολαίας, των γυναικών, των ατόμων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, των ατόμων με αναπηρία, των ψαράδων, των αγροτών, των κτηνοτρόφων, των τοπικών κοινοτήτων, των εργαζομένων και άλλων δυσανάλογα επηρεαζόμενων ομάδων που ηγούνται της έκκλησης για κλιματική δικαιοσύνη ενάντια στις δραστηριότητες που καταστρέφουν τον πλανήτη.

2. Θα απαιτήσουμε μια δράση, πρωτοφανούς κλίμακας,  άμεση, τολμηρή, και συνεπή προς τα ανθρώπινα δικαιώματα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, προκειμένου να προστατευθούν οι άνθρωποι, τα οικοσυστήματα και η βιοποικιλότητα από την κλιματική αλλαγή. Τέτοιες ενέργειες απαιτούν μεταρρυθμιστική αλλαγή των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών συστημάτων μας, για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων σε όλες τις πτυχές της ζωής. Αυτή η μεταρρυθμιστική αλλαγή περιλαμβάνει τη δίκαιη κατανομή των πόρων, ιδίως τη μείωση της περιττής κατανάλωσης πόρων από προνομιούχες ομάδες. Είναι σημαντικό να επιτύχουμε δραστικές και ταχείες μειώσεις των εκπομπών παγκοσμίως και ένα μέλλον χωρίς ορυκτά, να διατηρήσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας όσο το δυνατόν πιο χαμηλή, να μην υπερβαίνει τους 1,5 °C βαθμούς, καθώς τα σημερινά επίπεδα θέρμανσης  ήδη οδηγούν σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

3. Θα απαιτήσουμε όλες οι κυβερνητικές πολιτικές, τα μέτρα και οι ενέργειες στον τομέα του κλίματος να σέβονται, να προστατεύουν και να ικανοποιούν τα ανθρώπινα δικαιώματα – συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος των ανθρώπων να ενημερώνονται πλήρως και να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν με ουσιαστικό τρόπο στη λήψη αποφάσεων για το κλίμα – καθώς και οι επιχειρήσεις να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα στις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Θα αντιταχθούμε σε οποιαδήποτε πολιτική ή δράση που υιοθετείται για την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος ή για την υποστήριξη της προσαρμογής που είναι σε βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σε όσους θα επιτείνουν τις ανισότητες και θα προκαλέσουν εξαθλίωση, πείνα, εκδίωξη και οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό αποκλεισμό.

4. Θα αυξήσουμε την πίεση στις χώρες και τις επιχειρήσεις που είναι περισσότερο υπεύθυνες για την αλλαγή του κλίματος και έχουν τους περισσότερους διαθέσιμους πόρους. Ζητάμε από όλες τις χώρες να θεσπίσουν επειγόντως και να επιβάλουν επιστημονικά τεκμηριωμένους στόχους μείωσης των εκπομπών που να είναι συμβατοί με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να εκπληρώνουν αυτούς τους στόχους εντός ή ταχύτερα από το χρονοδιάγραμμα. Θα αντιταχθούμε στις προσπάθειες να μεταφερθεί η επιβάρυνση και η ευθύνη για την αλλαγή από τις χώρες με υψηλές εκπομπές σε χώρες με λιγότερους πόρους και χαμηλότερες ιστορικά εκπομπές, και από τις εταιρείες και τις πιο προνομιούχες ομάδες σε λιγότερο προνομιούχες ομάδες. Θα υποχρεώσουμε όσους φέρουν μεγαλύτερη ευθύνη για την κρίση να αναλάβουν την ευθύνη για τις ενέργειές τους και να λάβουν ανάλογα μέτρα.

5. Θα ζητήσουμε από τα κράτη που φέρουν τη μέγιστη ευθύνη για τις κλιματικές ζημιές και έχουν τους περισσότερους πόρους, να παρέχουν την απαραίτητη οικονομική και τεχνολογική υποστήριξη σε χώρες του παγκόσμιου νότου,  για να διευκολύνουν τις φιλόδοξες ενέργειές τους για το μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή. Ζητάμε από τα κράτη αυτά να παράσχουν επαρκή μέσα – συμπεριλαμβανομένων και αποζημιώσεων – στις πληγείσες κοινότητες και τα άτομα που έχουν πληγεί, για την αντιμετώπιση των ζημιών που προκλήθηκαν από την κλιματική κρίση, σε πλήρη διαβούλευση με αυτούς και με σεβασμό των ατομικών και συλλογικών τους δικαιωμάτων και εθίμων. Θα προωθήσουμε τη διαφάνεια και την επαρκή χρήση αυτών των πόρων και θα αντιταχθούμε στη δημιουργία πρόσθετων οικονομικών επιβαρύνσεων και χρεών ως αποτέλεσμα αυτής της στήριξης.

6. Θα αγωνιστούμε επίμονα για την δέσμευση των εταιριών για πολιτικές και θεσμούς και θα καταστήσουμε υπόλογες τις βιομηχανίες που καταστρέφουν το κλίμα καθώς και τους χρηματοδότες τους.

7. Θα απαιτήσουμε μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα προς την αειφόρο γεωργία και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που θα ενισχύσουν τους αυτόχθονες λαούς, τους εργαζόμενους, τους αγρότες, τους κτηνοτρόφους, τους ψαράδες και τις κοινότητες, αντί να τους αποκλείσουν. Θα επιδιώξουμε να διασφαλίσουμε ότι όλοι οι άνθρωποι, ιδίως εκείνοι που αντιμετωπίζουν διακρίσεις, θα έχουν πρόσβαση στην περιβαλλοντική εκπαίδευση για την κλιματική αλλαγή και στους πόρους, στην κατάρτιση, στις γνώσεις και σε αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας που απαιτούνται για τη μετάβαση σε μια χωρίς άνθρακα ανθεκτική κοινωνία.

8. Θα εργαστούμε για την προστασία, τον σεβασμό και την εκπλήρωση των δικαιωμάτων των αυτόχθονων λαών, συμπεριλαμβανομένων των προγονικών εδαφών τους. Θα επιδιώξουμε την προστασία, την αναγνώριση και την προώθηση της τοπικής και παραδοσιακής γνώσης που έχει αποδειχθεί αποτελεσματική και κατάλληλη για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, καθώς και για τη μετάβαση και την ανθεκτικότητα που απαιτούνται επειγόντως για τα συστήματα διατροφής μας, πάντα με τη συγκατάθεση και για το όφελος των αυτόχθονων λαών.

9. Θα απαιτήσουμε αποτελεσματική και επαρκή πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα άτομα και τις κοινότητες των οποίων τα δικαιώματα επηρεάζονται από την κλιματική κρίση ή την έλλειψη δράσης για το κλίμα – συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αντιμετωπίζουν απώλειες και ζημιές προκαλούμενες από το κλίμα και εκείνων των οποίων τα δικαιώματα απειλούνται εξαιτίας του εκτοπισμού λόγω του κλίματος. Θα εργαστούμε για να διασφαλίσουμε ότι μπορούν να έχουν πρόσβαση στη δικαιοσύνη και σε αποτελεσματικά ένδικα μέσα και ότι όσοι είναι υπεύθυνοι για τις ζημιές στο κλίμα θα λογοδοτήσουν. Θα χρησιμοποιήσουμε εθνικά, περιφερειακά και διεθνή όργανα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και νομικά μέσα για να εξασφαλίσουμε ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις τηρούνται με αποτελεσματικό τρόπο για την προαγωγή της δικαιοσύνης σε σχέση με το κλίμα.

10. Θα υποστηρίξουμε όλους τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για το περιβάλλον, ιδίως εκείνους που προστατεύουν ατομικά και συλλογικά την επικράτειά τους, την πρόσβαση στη γη, τους βιοτικούς πόρους και το περιβάλλον και εκείνους που αγωνίζονται για την υπεράσπιση των ανθρώπων και του πλανήτη από τις καταστρεπτικές δραστηριότητες και την κλιματική αλλαγή. Θα απαιτήσουμε ένα ασφαλές και ευνοϊκό περιβάλλον στο οποίο όλοι οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και ιδίως εκείνοι που αντιμετωπίζουν πολλαπλές και αλληλοεπικαλυπτόμενες μορφές διακρίσεων και ανισότητες, προστατεύονται αποτελεσματικά και είναι σε θέση να υπερασπίζονται και να προάγουν τα ανθρώπινα δικαιώματα χωρίς φόβο τιμωρίας, αντιποίνων, ή εκφοβισμό.

 

Δείτε το πρωτότυπο κείμενο της Διακήρυξης εδώ.

https://www.fidh.org/en/com/our-opinions/more-than-400-ngos-co-sign-a-statement-at-the-peoples-summit-on