Δελτίο Τύπου για τον θάνατο του Νίκου Σαμπάνη από πυρά αστυνομικών
O θάνατος στο Πέραμα του Νίκου Σαμπάνη, ενός άοπλου 18χρονου Ρομά από πυρά επτά αστυνομικών, καθώς και ο τραυματισμός ενός ανήλικου, ανέδειξε μια σειρά διαχρονικών σοβαρών ζητημάτων με συνέπειες στα δικαιώματα για τα οποία εκφράζουμε τη βαθύτατη ανησυχία μας.
– Τα όσα αποκαλύφθηκαν μετά τις πρώτες ώρες του συμβάντος και παρά τις επίσημες ανακοινώσεις, θέτουν ζητήματα μη αναλογικής (υπερβολικής) χρήσης ένοπλης βίας από την πλευρά της αστυνομίας, καθώς και ενδεχομένου ρατσιστικού κινήτρου με βάση την εθνοτική καταγωγή των (Ρομά) θυμάτων. Η χρήση ένοπλης βίας από την αστυνομία εναντίον άοπλων πολιτών χρήζει ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολόγησης, πολλώ δε μάλλον όταν αυτή φαίνεται ιδιαιτέρως υπέρμετρη, έχει δε οδηγήσει σε αφαίρεση της ζωής ενός 18χρονου πολίτη και τραυματισμό ενός ανηλίκου. Τυχόν ισχυρισμοί περί επιχειρησιακής ένδειας, ελλείματος συντονισμού ή πλάνης περί τα πράγματα αναδεικνύουν τις επιχειρησιακές ανεπάρκειες της ΕΛΑΣ, δεν μπορούν όμως να αποτελέσουν ούτε κατ΄ελάχιστον νομιμοποίηση της χρήσης ένοπλης βίας εναντίον άοπλων πολιτών. Οι περιγραφές του περιστατικού μοιάζουν με σκηνή από ταινία όπου αστυνομικοί επιδίδονται σε εντυπωσιακούς συνεχείς πυροβολισμούς, «αδειάζοντας» τα όπλα τους στο όχημα των άοπλων δραστών που καταδιώκουν, μόνο που στην προκειμένη περίπτωση το περιστατικό ήταν αληθινό και με τραγικές συνέπειες. Εκτός από το ζήτημα της αναλογικότητας, η δικαιοσύνη πρέπει να διερευνήσει και το ενδεχόμενο η πράξη να είχε ρατσιστικά χαρακτηριστικά. Όταν μόλις μέσα στο 2020 τα στατιστικά της ελληνικής αστυνομίας καταγράφουν 39 υποθέσεις για τις οποίες ο εισαγγελέας διερευνά το ρατσιστικό κίνητρο αστυνομικών, θεωρούμε επιβεβλημένη την διερεύνηση του αν η εθνοτική καταγωγή των δραστών που ήταν γνωστή, όπως αποδείχθηκε, στους αστυνομικούς στο Πέραμα, οδήγησε σε υπέρμετρη και μη αναλογική βία.
– Η διαχείριση της υπόθεσης από την πλευρά του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη, δεν συνάδει με ένα σύγχρονο δυτικό κράτος δικαίου, πλήττει ευθέως τα δικαιώματα των θυμάτων, ενισχύει το αίσθημα ανασφάλειας και το έλλειμμα εμπιστοσύνης των πολιτών. Η διαχείριση αυτή γίνεται αντιληπτή ως ευθεία παρέμβαση στην διοικητική διερεύνηση της υπόθεσης που είναι εν εξελίξει αλλά και ως ανεπίτρεπτη παρέμβαση στη δικαιοσύνη με στόχο να πλήξει την ανεξαρτησία της. Η επίσκεψη στους 7 συλληφθέντες αστυνομικούς που κρατούνταν επειδή τους είχαν απαγγελθεί κατηγορίες, και η δήλωση ικανοποίησής του για το γεγονός ότι αφέθηκαν ελεύθεροι χωρίς περιοριστικούς όρους είναι εξωθεσμικές ενέργειες, ενώ οι κατηγορίες εις βάρος τους παραμένουν. Η παρέμβαση αυτή, η οποία έγινε σε συνέχεια των δημόσιων «συγχαρητηρίων» του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, έδωσε το μήνυμα – τόσο στην κοινή γνώμη όσο και στους δικαστές – ότι η κυβέρνηση στηρίζει τους κατηγορούμενους αστυνομικούς. Ο θάνατος ενός πολίτη από αστυνομικά πυρά είναι ένα εξαιρετικά σοβαρό ζήτημα και η επικοινωνιακή και εξωθεσμική διαχείριση του μόνο ζημιά μπορεί να κάνει στο κράτος δικαίου. Το ίδιο μήνυμα δίνει και η υπηρεσιακή αντιμετώπισή τους: αν και κατηγορούμενοι για ανθρωποκτονία, οι αστυνομικοί επέστρεψαν ως φαίνεται στα καθήκοντά τους και ξαναπήραν τα όπλα τους.
– Το περιστατικό δυστυχώς ανέδειξε και το κύμα ρατσισμού και αντιτσιγγανισμού που υποβόσκει σε μέρος της ελληνικής κοινωνίας, για το οποίο εκφράζουμε τον αποτροπιασμό μας. Καλούμε τα αρμόδια όργανα να πράξουν το καθήκον τους για την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας, την κυβέρνηση να δηλώσει την καταδίκη της στον λόγο μίσους ή καταφρόνησης εναντίων των Ρομά, καθώς και το δημοσιογραφικό και νομικό κόσμο, εμπλεκόμενους και μη στην δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης, να αναλογιστούν την ευθύνη του δημόσιου λόγου τους. Ας μην αποτελέσει το περιστατικό αυτό αφορμή για την περαιτέρω περιθωριοποίηση και τον στιγματισμό των συμπολιτών μας με διαφορετική εθνοτική καταγωγή.
– Η Ελληνική Δικαιοσύνη, όσο και οι λοιποί ελεγκτικοί μηχανισμοί, φέρουν το βάρος να πείσουν ότι η διερεύνηση της νομιμότητας και η αναζήτηση των ευθυνών διεξάγεται αποτελεσματικά, αμερόληπτα και εις βάθος. Και τούτο, όχι μόνο για να ανταποκριθούν στις διαχρονικές αιτιάσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών και δικαστηρίων περί δομικού προβλήματος ατιμωρησίας της αστυνομικής αυθαιρεσίας, αλλά πρωτίστως για να διαφυλάξουν το κράτος δικαίου και την κοινωνική ειρήνη στη χώρα.
– Η ΕλΕΔΑ υπογραμμίζει για ακόμη μια φορά την επιτακτική ανάγκη αποτελεσματικής ανεξάρτητης έρευνας όλων των περιστατικών αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας, την αποτελεσματικότερη εκπαίδευση όλων των αστυνομικών σε ζητήματα καταπολέμησης των διακρίσεων αλλά και σύγχρονων επιχειρησιακών κανόνων, καθώς και την αυστηρή στάθμιση και ίση προστασία των έννομων αγαθών όλων των πολιτών κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους.
