Απάντηση της Επιτρόπου Εσωτερικών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ίλβα Γιόχανσον, για τις παράνομες επαναπροωθήσεις
Αθήνα, 19 Ιουλίου 2021: Πρόσφατες δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων και πορίσματα οργάνων των ευρωπαϊκών θεσμών υπενθυμίζουν αυτό που ήδη γνωρίζουν όσοι και όσες εργάζονται στο δύσκολο πεδίο του σύγχρονου προσφυγικού ζητήματος. Ότι δηλαδή, παρά τους ισχυρισμούς της Ελληνικής κυβέρνησης ότι οι καταγγελίες περί επαναπροωθήσεων στα ελληνικά χερσαία και θαλάσσια σύνορα αποτελούν «ψευδείς ειδήσεις» ή/και είναι αποτέλεσμα προπαγάνδας κέντρων που συνδέονται με την παράνομη διακίνηση ανθρώπων, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί φαίνεται ότι δεν έχουν την ίδια γνώμη.
Συγκεκριμένα, σε πρόσφατη (8/7/2021) επιστολή της προς τους εκπροσώπους πέντε οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, η αρμόδια επίτροπος Εσωτερικών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ίλβα Γιόχανσον, δηλώνει ότι για αυτήν το ζήτημα των καταγγελιών για επαναπροωθήσεις είναι υψηλής προτεραιότητας. Ταυτόχρονα διαβεβαιώνει ότι η Επιτροπή παρακολουθεί στενά τις σχετικές αναφορές και εκθέσεις, κάνοντας μάλιστα και ρητή αναφορά στην πρόσφατη ενδιάμεση έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, και επισημαίνει εκ νέου την ευθύνη της Ελληνικής κυβέρνησης να διεξάγει μια ενδελεχή και διαφανή έρευνα για τις καταγγελίες.
Οι καταγγελίες περί επαναπροωθήσεων καταλαμβάνουν σημαντική θέση και στο πόρισμα ομάδας ελέγχου της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Εσωτερικών Υποθέσεων και Δικαιοσύνης του Ευρωκοινοβουλίου, που συστάθηκε με στόχο τη διερεύνηση της εμπλοκής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (FRONTEX) σε περιστατικά παραβιάσεων θεμελιωδών δικαιωμάτων, με κύρια αυτά των αναφερόμενων επαναπροωθήσεων. Στο πόρισμά της, η ομάδα ελέγχου μεταξύ άλλων καταλήγει στο ότι ο FRONTEX, γενικά, αμέλησε να λάβει υπόψιν τις συστηματικές και αξιόπιστες αναφορές για επαναπροωθήσεις από διεθνή και εθνικά εποπτικά όργανα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και να ανταποκριθεί επαρκώς σε εσωτερικές αναφορές για πιθανά περιστατικά παραβίασης των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Παράλληλα, επισημαίνει πως αν και ο Οργανισμός είχε στη διάθεσή του αποδείξεις (evidence) που υποστηρίζουν τις κατηγορίες για παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων σε κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων και οι επαναπροωθήσεις, απέτυχε να επιδείξει την απαραίτητη επαγρύπνηση και να ενεργήσει άμεσα και αποτελεσματικά σε σχέση με αυτές τις παραβιάσεις. Κατά συνέπεια, αν και η ομάδα ελέγχου δεν κατάφερε να βρει αδιάσειστες αποδείξεις για την άμεση εμπλοκή τις FRONTEX σε περιστατικά επαναπροωθήσεων, καταλήγει πως ο Οργανισμός απέτυχε να ανταποκριθεί σε αυτές τις παραβιάσεις, αλλά και να αποτρέψει τον κίνδυνο επανάληψής τους στο μέλλον. Κατ’αυτόν τον τρόπο το πόρισμα υπογραμμίζει την ανεπάρκεια της Frontex να διασφαλίσει την τήρηση της αρχής της μη επαναπροώθησης στα ελληνικά σύνορα και ταυτόχρονα υποδεικνύει ότι υπάρχουν παράνομες επιχειρήσεις, δηλαδή επαναπροωθήσεις, στο Αιγαίο, με τη συνεχιζόμενη ευθύνη ή/και ανοχή της ελληνικής κυβέρνησης.
Από την πλευρά μας επαναλαμβάνουμε για μια ακόμα φορά ότι οι επαναπροωθήσεις είναι μια απαράδεκτη κατά το διεθνές δίκαιο πρακτική που εκθέτει τους πρόσφυγες σε κίνδυνο ζωής και επαναπροώθησης σε τόπο όπου διατρέχουν κίνδυνο ζωής ή στέρησης της ελευθερίας. Μια ευνομούμενη πολιτεία που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις διεθνείς συμβάσεις που τα προστατεύουν και τις αρχές του κράτους δικαίου, οφείλει να απέχει πλήρως από τέτοιες παράνομες πρακτικές. Όταν δε υπάρχουν καταγγελίες για τέτοιες επιχειρήσεις, οφείλει να τις διερευνά σε βάθος και με διαφάνεια και όχι να επικαλείται συνωμοσίες και να στρέφεται κατά των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.
Υπογράφουσες οργανώσεις
ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων
Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ)
HIAS Ελλάδος
HumanRights360
Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)
