Αστυνομική Αυθαιρεσία – Ατιμωρησία

Μετά τον 18χρονο Νίκο Σαμπάνη τον Οκτώβριο του 2021, μετά τον 16χρονο Κώστα Φραγκούλη στις 5 Δεκεμβρίου του 2022, μετά τον 20χρονο Σύρο πρόσφυγα το φετινό καλοκαίρι στις 8 Ιουλίου του 2023, ένας ακόμη 17χρονος, ο Χρήστος Μιχαλόπουλος, Ρομ και αυτή τη φορά, έπεσε νεκρός από σφαίρα αστυνομικού το βράδυ του Σαββάτου, 11 Νοεμβρίου 2023.

Το σκηνικό είναι πλέον γνωστό: ο ανήλικος δεν σταμάτησε στον έλεγχο, έγινε καταδίωξη, το θύμα «απείλησε τον αστυνομικό» και το όπλο «εκπυρσοκρότησε» κάτω από «αδιευκρίνιστες συνθήκες» και – φυσικά – «διενεργείται ΕΔΕ».

Προ ολίγων ημερών δημοσιεύτηκε από τον Συνήγορο του Πολίτη η Έκθεση του Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας (ΕΜΗΔΙΠΑ) για το 2022. Τα δεδομένα που παρουσιάζονται στην Έκθεση του Μηχανισμού οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η αστυνομική αυθαιρεσία μεταβάλλεται σε ποσότητα και ποιότητα ανάλογα με τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες αλλά και τις επιταγές της πολιτικής ηγεσίας. Διαφορετικά μοιάζει να ήταν τα επίδικα κατά την πανδημία και διαφορετικά σήμερα οπού, σύμφωνα με τα δεδομένα, εντείνεται η στοχοποίηση των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων με την αστυνομική βία να βαίνει κλιμακούμενη.

Στη Λάρισα, στις 8 Ιουλίου 2023, σημειώθηκε ένα ακόμα περιστατικό θανατηφόρας βίας από αστυνομικό. Το θύμα ήταν, και πάλι, ένας μη λευκός άοπλος άνδρας, ένας «διαφορετικός», ένας 20χρονος νεαρός από τη Συρία.

Για μία ακόμη φορά, όργανο της ΕΛ.ΑΣ. αδιαφόρησε για το άρθρο 7 παρ. 3 ν. 3169/2003, που απαγορεύει τον πυροβολισμό ακινητοποίησης ή εξουδετέρωσης εναντίον προσώπου που τρέπεται σε φυγή όταν καλείται να υποστεί νόμιμο έλεγχο, με συνέπεια τον θάνατο ενός νέου ανθρώπου.

Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου έχει παρέμβει δεκάδες φορές τα τελευταία χρόνια στο δημόσιο διάλογο με ανακοινώσεις, εκθέσεις, εκδηλώσεις, ακόμη και μέσω επιστολών στην πολιτική της ηγεσία για την αυθαίρετη και βίαιη συμπεριφορά της Ελληνικής Αστυνομίας απέναντι στου πολίτες.

Μόλις προ δύο εβδομάδων, αναγκαστήκαμε να επισημάνουμε την απολύτως αδικαιολόγητη χρήση όπλου από αστυνομικό στη Ροδόπη που κατέληξε στον τραγικό θάνατο καταδιωκομένου.  Τις τελευταίες ημέρες δυο ακόμη σοβαρά περιστατικά, που κατέγραψαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, έρχονται να προστεθούν στο πολλαπλώς βεβαρημένο “ποινικό μητρώο” της Ελληνικής Αστυνομίας:

Σύμφωνα με δελτίο τύπου της Ελληνικής Αστυνομίας, στις 3 Μάϊου, στην περιοχή της Ροδόπης, αστυνομικοί του Τμήματος Συνοριακής Φύλαξης προσπάθησαν να κάνουν έλεγχο σε όχημα ως ύποπτο για τη μεταφορά «μη νόμιμων» αλλοδαπών. Ο οδηγός του οχήματος δεν συμμορφώθηκε προς τις υποδείξεις των αστυνομικών και ανέπτυξε αρχικώς ταχύτητα. Στη συνέχεια το όχημα σταμάτησε και ο οδηγός και οι λοιποί επιβαίνοντες τράπηκαν σε φυγή πεζή. Οι αστυνομικοί θέλησαν να τους ακινητοποιήσουν και ένας εξ αυτών πυροβόλησε στο κεφάλι τον οδηγό του οχήματος. Οι υπόλοιποι επιβαίνοντες καθώς και ο αστυνομικός που έκανε χρήση του ατομικού του οπλισμού συνελήφθησαν.

Με αφορμή την κορύφωση των φαινομένων αστυνομικής βίας στις διαδηλώσεις που ακολούθησαν το δυστύχημα των Τεμπών, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου πήρε την πρωτοβουλία να αποστείλει ανοιχτή επιστολή προς τον Υπουργό Δημόσιας Τάξης, κ. Τάκη Θεοδωρικάκο.

Συγκεκριμένα, καλεί την πολιτική ηγεσία των σωμάτων ασφαλείας να δημοσιοποιήσει απαντήσεις στα παρακάτω ερωτήματα:

1. Ποια είναι τα άμεσα μέτρα ελέγχου που έχουν ληφθεί;
2. Έχουν ταυτοποιηθεί τα αστυνομικά όργανα που αποτυπώνονται στο οπτικοακουστικό υλικό να δρουν κατά παράβαση των καθηκόντων τους;
3. Έχουν απομακρυνθεί τα όργανα αυτά από τις θέσεις ευθύνης τους όσο εκκρεμεί το αποτέλεσμα των πειθαρχικών και ποινικών διαδικασιών εναντίον τους;
4. Υπήρξε εντολή διάλυσης της κινητοποίησης των πολιτών με εκτεταμένη χρήση δακρυγόνων και οβίδων κρότου λάμψης;

Η αστυνομία είναι το σώμα κρατικών υπαλλήλων που είναι επιφορτισμένο από το δημοκρατικό πολίτευμα με την άσκηση του καταναγκασμού σε περιστάσεις ειρήνης. Συνταγματικός σκοπός της ανάθεσης αυτής είναι η προστασία της έννομης τάξης και, κυρίως, των δικαιωμάτων των πολιτών που αυτή κατοχυρώνει. Ταυτόχρονα όμως το γεγονός ότι η αστυνομία κραδαίνει τα μέσα του κρατικού καταναγκασμού την καθιστά εξ ορισμού μια από τις βασικότερες πηγές διακινδύνευσης για τα θεμελιώδη δικαιώματα. Στη χώρα μας η κοινότοπη αυτή αλήθεια έχει διαχρονικά αποδειχθεί σε πλείστες όσες ευκαιρίες της σύγχρονης ιστορίας της. Δυστυχώς, η Ελληνική Αστυνομία εξακολουθεί να επιβεβαιώνει την αλήθεια αυτή εμπράκτως και σήμερα. Το κάνει δε με τρόπους και συχνότητα που έχουν αρχίσει πια να κλονίζουν την κοινή πεποίθηση ότι ζούμε σε ένα δημοκρατικό κράτος δικαίου. Τα περιστατικά αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας έχουν καταστεί πράγματι τα τελευταία χρόνια ένα καθημερινό φαινόμενο, μία νέα κανονικότητα. Άλλωστε, οι έλεγχοι για την εφαρμογή των μέτρων για την πανδημία λειτούργησαν ως όχημα για την εντατικοποίηση της αστυνομικής καταστολής. Ταυτόχρονα η αστυνομία μεγαλώνει, τα σώματα ασφαλείας διογκώνονται και στρατιωτικοποιούνται. Η αστυνομία μπαίνει στα πανεπιστήμια. Η αστυνομία είναι παντού στις γειτονιές. Οι δημοτικοί αστυνομικοί μπορούν πια (σύμφωνα με το Ν. 5003/2022) να προβαίνουν σε συλλήψεις και φέρουν γκλοπ και χειροπέδες στην εξάρτησή τους.

Σήμερα το πρωί ανακοινώθηκε ότι ο 16χρονός Κώστας Φραγκούλης, Ρομά από τον καταυλισμό Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης, άφησε τελικά την τελευταία του πνοή έπειτα από πυροβολισμό στο κεφάλι κατά τη διάρκεια καταδίωξής του από μέλη της ομάδας ΔΙΑΣ. Είχε προηγουμένως διαφύγει χωρίς να πληρώσει πετρέλαιο αξίας 20 ευρώ. 

Στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών που ψηφίζεται σήμερα στη Βουλή, προβλέπεται ότι η δημοτική αστυνομία μπορεί πλέον να προβαίνει σε συλλήψεις στο πλαίσιο άσκησης των αρμοδιοτήτων της, ότι οποιαδήποτε αντίσταση ή απείθεια απέναντί της επισύρει τις κυρώσεις που προβλέπονται από την ποινική νομοθεσία, καθώς και ότι φέρει, από την επόμενη μέρα ισχύος του νόμου, αστυνομικές ράβδους και χειροπέδες. 

Δευτέρα, 5 Δεκεμβρίου 2022, 18:00

Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, Ακαδημίας 60, Αθήνα

Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου επεξεργάστηκε και δημοσιεύει κείμενο τεκμηρίωσης και προτάσεων με τίτλο: «ΕΛ.ΑΣ.: Ζητήματα υπέρμετρης βίας και αυθαιρεσίας».

Πρακολουθήστε την εκδήλωση στο κανάλι της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στο YouTube.