Χώρος φιλοξενίας προσφύγων Νέας Καβάλας και καταυλισμός Ειδομένης
Έκθεση
Ημερομηνία επίσκεψης 5/3/2015.
Κωστής Τσιτσελίκης, Meriç Özgüneş, Βιβή Βέρμπη.
Σε συνέχεια προηγούμενων επισκέψεών μας σε χώρους διαμονής προσφύγων και επιχειρώντας να κατανοήσουμε τα ζητήματα που χρήζουν παρέμβασης ώστε να προβληθούν λύσεις σε μία δικαιοκρατική λογική, παραθέτουμε τα ευρήματα των επισκέψεών μας σε δύο καταυλισμούς. Ο καταυλισμός της Νέας Καβάλας, στο οποίο υπάρχει πρόσβαση από άσφαλτο στις παρυφές του χωριού, και κοντά σε σούπερ μάρκετ, λειτουργεί ήδη μία εβδομάδα και φιλοξενεί περίπου 3.000 πρόσφυγες. Είναι ανοιχτή δομή χωρίς κανέναν περιορισμό εξόδου. Την λειτουργία του έχει αναλάβει αποκλειστικά ο στρατός. Δεν υπάρχει δηλ. πολιτικό προσωπικό του Υπ. Εσωτερικών/Μετανάστευσης το οποίο ήδη δημιουργεί ζήτημα αρμοδιοτήτων.
Ο καταυλισμός βρίσκεται έξω από το δίπολο Διαβατά-Ειδομένη (αν και πολύ κοντά στην δεύτερη) και ελάχιστες οργανώσεις τον επισκέπτονται, με αποτέλεσμα οι αποθήκες του καταυλισμού να έχουν πολύ περιορισμένο υλικό ανθρωπιστικής βοήθειας. Είχαμε την δυνατότητα να το διαπιστώσουμε καθώς παραδίδαμε λιγοστά γάλατα-παιχνίδια-ρούχα-φάρμακα. H όποια βοήθεια δεν μοιράζεται με σύστημα καθώς δεν υπάρχει πολιτικό προσωπικό για την εργασία αυτή. Ιδιαίτερα θετική εντύπωση μας έκανε το προσωπικό (Συνολικό προσωπικό: 7 άτομα, όλοι στρατιωτικοί) και ο επί κεφαλής υπολοχαγός του καταυλισμού (ο οποίος ασκεί καθήκοντα με βάρδια), ο οποίος έδειξε πλήρη συνείδηση των καθηκόντων του, της ευθύνης του αλλά και των αντικειμενικών περιορισμών, καθώς δεν υπάρχει παροχή βοήθειας, υποδομές και προσωπικό.
Ο στρατός έχει αναλάβει την σίτιση με μαγειρείο εκστρατείας το οποίο καλύπτει τις ανάγκες των προσφύγων με 3 γεύματα/ημέρα, χωρίς να είναι βέβαιο ότι θα μπορεί να καλύψει και τους νεοεισερχόμενους. Ένας γιατρός μένει μονίμως στον καταυλισμό. Ωστόσο, οι σκηνές του καταυλισμού φαίνονται εντελώς ακατάλληλες για τις καιρικές συνθήκες τις εποχής, καθώς δεν κλείνουν από κάτω και δεν διατίθεται κανενός είδος θέρμανση. 50 χημικές τουαλέτες δεν μπορούν να καλύψουν ικανοποιητικά τις ανάγκες του συνολικού αριθμού προσφύγων. Ηλεκτροφωτισμός υπάρχει σε συγκεκριμένα σημεία, τα οποία δεν καλύπτουν όλο τον καταυλισμό. Οι πρόσφυγες που συναντήσαμε δεν ήταν ντυμένοι καλά. Είδαμε και παιδιά χωρίς παπούτσια. Οι πρόσφυγες διαμένουν στον καταυλισμό χωρίς εντάσεις, περιμένοντας να συνεχίσουν προς Ειδομένη, από όπου και η πολυπόθητη έξοδος, υπομένοντας όλες τις ελλείψεις τις φιλοξενίας (στην υποδομή και τις υπηρεσίες). Ο καταυλισμός, στην κατάσταση που τον είδαμε, δεν θα μπορούσε να περάσει τον έλεγχο προδιαγραφών υποδομής και υπηρεσιών, παρόλη την καλή διάθεση του προσωπικού και της παροχής σίτισης.
Ο καταυλισμός της Ειδομένης, περίπου 20χλμ βορειότερα από την Ν. Καβάλα, διογκώνεται συνεχώς, καθώς ο αριθμός των ανθρώπων που εξέρχονται είναι τις τελευταίες εβδομάδες πολύ μικρός. Δεν θα επαναλάβουμε τα γνωστά, ως προς τις συνθήκες που επικρατούν, καθώς η πληροφόρηση είναι συνεχής. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι δεν υπάρχει παρουσία του κράτους εκτός από πολύ λίγους αστυνομικούς οι οποίοι επιτηρούν το κρίσιμο τμήμα των τελευταίων 100 μέτρων πριν την «πόρτα εξόδου». Οι 14.000 άνθρωποι βρίσκονται στοιβαγμένοι εν μέρει στις μεγάλες σκηνές (4.000) που διαμόρφωναν μέχρι πρότινος τον σχετικά «συμμαζεμένο» καταυλισμό και οι περισσότεροι σε όλο το εύρος γύρω από τον δρόμο και τις γραμμές του τρένου σε μικρές σκηνές, σε παραπήγματα ή και χωρίς σκηνές. Χωρίς καμία υποδομή θέρμανσης οι περισσότεροι (εκτός από τις μεγάλες σκηνές), με λίγες χημικές τουαλέτες που δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες, με πολύ ελαφρύ γεύμα και ελάχιστο τρεχούμενο νερό, πολλοί μετακινούνται με τα πόδια στο χωρίο της Ειδομένης ή και στο Πολύκαστρο για ένα μπάνιο. Συνομιλήσαμε με οικογένεια ιρακινών, οι οποίοι ανέφεραν ότι η αστυνομία δεν επιτρέπει στα ταξί να φτάνουν μέχρι τον καταυλισμό επιβαρύνοντας τις ελάχιστες αντοχές των ανθρώπων που θα αναζητήσουν τα στοιχειώδη εκτός καταυλισμού. Για την εξασφάλιση της ελάχιστης θέρμανσης, οι φωτιές λίγων ξύλων αλλά κυρίως σκουπιδιών δημιουργούν μια αποπνικτική ατμόσφαιρα. Για την παρουσία των οργανώσεων, της Ύπατης Αρμοστείας, των γιατρών, όσων ετοιμάζουν τις κουζίνες και γενικά όλων εκείνων που φτάνουν και ξεφορτώνουν κάθε είδους βοήθεια, δεν χρειάζεται να αναφερθεί κάτι επιπλέον από τα γνωστά, είναι η μοναδική ουσιαστική βοήθεια (αλλά μοιρασμένη με όρους τυχαιότητας) σε όλους τους απελπισμένους, εξουθενωμένους και γριπιασμένους ανθρώπους (με πάρα πολλά παιδιά και ηλικιωμένους), οι οποίοι διαμένουν σε εντελώς ακατάλληλες συνθήκες με την ελπίδα να περάσουν τα σύνορα.
Οι αστυνομικοί της «ζώνης εξόδου» φάνηκαν ευγενικοί καταβάλλοντας κάθε προσπάθεια για να γίνει κάτι μέσα στο χάος, το οποίο αυτορυθμίζεται εν πολλοίς αλλά με όρους που σε καμία περίπτωση δεν αρμόζουν στο επίπεδο της χώρας. Αυτό που αντιληφθήκαμε ύστερα από αναλυτική περιγραφή αξιωματικού της αστυνομίας είναι ότι την έξοδο δικαιούνται ορισμένοι πρόσφυγες (στον αριθμό που θα επιτρέψει η Αυστρία και τα βαλκανικά ενδιάμεσα κράτη, Σύριοι ή Ιρακινοί που διαθέτουν ταξιδιωτικά έγγραφα και το έγγραφο εισόδου σε hotspot) με βάση την ημερομηνία εισόδου στην Ελλάδα. Για παράδειγμα την ημέρα επίσκεψής μας, έξοδο δικαιούνταν οι έχοντες είσοδο στην Ελλάδα στις 18 Φεβρουαρίου. Ωστόσο αυτό δεν το γνώριζαν παρά μόνο όσοι είχαν πρόσβαση σε αυτή την πληροφορία, με αποτέλεσμα να συνωστίζονται απλά όσο γίνεται πιο κοντά στην πόρτα της εξόδου. Όσοι δεν προλάβαιναν, δικαιούνταν την επόμενη ημέρα κ.ο.κ. Κατά συνέπεια, ο συνωστισμός και η απερίγραπτη κατάσταση στην Ειδομένη θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί με ένα σύστημα ενημέρωσης και βέβαια τη δημιουργία 12.000 θέσεων φιλοξενίας στην ευρύτερη περιοχή. Έστω και σε συνθήκες παρόμοιες με αυτές του καταυλισμού της Ν. Καβάλας, εάν η διαμονή θα ήταν σχετικά σύντομη. Με μια οργανωμένη μεταφορά εκείνων που θα δικαιούνταν την έξοδο με το πράγματι ορθολογικό κριτήριο της ημερομηνίας εισόδου πολλά προβλήματα θα είχαν λυθεί. Εν τέλει, τα πολυάριθμα διεθνή τηλεοπτικά κανάλια με τις δορυφορικές τους συνδέσεις -που καταλαμβάνουν τον κεντρικό δρόμο του «καταυλισμού»- τροφοδοτούν την ευρωπαϊκή και παγκόσμια συζήτηση διαμορφώνοντας στάσεις και συμβάλλουν στη διαμόρφωση πολιτικών αποφάσεων γύρω από ένα ζήτημα που με την κατάλληλη βούληση και συντονισμό δεν θα υπήρχε. Τουλάχιστον όπως περιγράφεται σήμερα.
