Σεμινάριο “ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ, ΑΣΥΛΟ και ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ”

XXVIIο Σεμινάριο του CEDEP

ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ, ΑΣΥΛΟ και ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΣΥΛΟΥ

25, 26 και 27 Μαΐου  2017
Θεσσαλονίκη

Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

Εγνατίας 156, Θεσσαλονίκη

 

 

Σε συνέχεια των προηγούμενων σεμιναρίων, του Παρισιού του 2015, με θέμα «Φανατισμοί και δογματισμοί –οικονομικού και θρησκευτικού χαρακτήρα »  και των Βρυξελλών του 2016, με θέμα « Νέες μορφές του αποκλεισμού, μικροφασιμός και κατευθύνσεις διαφυγής», μας επιβλήθηκε φέτος μία μοναδική λέξη, τόσο εξαιρετικά επίκαιρη : ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ. Και ένας τόπο, με έντονα συμβολικό χαρακτήρα σε ό,τι αφορά το καταφύγιο : η Θεσσαλονίκη.

Διότι, η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, πόλη κοσμοπολίτικη, υπήρξε εξαρχής ένας τόπος  καταφυγής, ένα σημείο περάσματος, ένας σταθμός μέσα στις αλληλοδιαδοχές μετανάστευσης και μια ζώνη διασπορικών θραύσεων, Βορά και Νότου, Ανατολής και Δύσης, θραύσεων που σηματοδοτούν την Ιστορία της Ευρώπης.

«Καταφύγιο» σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει το γαλλικό λεξικό ROBERT, είναι  ένας τόπος όπου αποσύρεται κανείς για να γλιτώσει από έναν κίνδυνο, μιαν αντιξοότητα, για να βρει ασφάλεια. Τα συνώνυμα που δίνει το λεξικό είναι: καταφυγή, άσυλο, φιλοξενία, απάγκιο.

Η φιλοξενία αποτελεί τη βάση κάθε σχέσης, είτε προς τους άλλους είτε  προς τον εαυτό μας, τη βάση κάθε διαδικασίας εξυποκειμενισμού, σε επίπεδο ατομικό ή συλλογικό μέσα σε μια κοινωνία. Κατά τον ίδιο τρόπο, το να υπάρχουν και να διατίθενται καταφύγια σε μια κοινωνία, είναι μια θεμελιακή, οντολογική ανάγκη για τον άνθρωπο.

Κατά τη διάρκεια αυτού του σεμιναρίου θα θέλαμε όλα αυτά τα θέματα να τα αναφέρουμε και να αναπτύξουμε τον ιδιαίτερα σύνθετο χαρακτήρα τους σε κλινικό και πολιτικό επίπεδο.

ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ : ΑΣΥΛΟ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΣΥΛΟΥ

Μετά από την περιπλάνηση – το πλοίο των τρελών –  υπήρξε το Άσυλο, το οποίο προσέφερε έναν τόπο καταφυγής και διαμονής των τρελών, έναν  χώρο όπου μπορεί κανείς να προστατευτεί από τους άλλους αλλά κι από τον εαυτό του. Όμως, ο χώρος αυτός περιορίστηκε πολύ γρήγορα στους οικείους, έγινε ένας χώρος εγκλωβισμένος μεταξύ τρελών, στιγματισμένος, παραγκωνισμένος, χώρος απώλειας των δικαιωμάτων του.

Η ιστορία του Ασύλου είναι παραδειγματική σχετικά με τις σημερινές προτάσεις των κυβερνητικών πολιτικών που αφορούν τους πρόσφυγες: απώλεια δικαιωμάτων, στιγματισμός, περιορισμός απροσδιορίστου διαρκείας …προσφυγικά στρατόπεδα. Η υποδοχή περιχαρακώνεται όλο και περισσότερο με συρματοπλέγματα και τοίχους.

Αυτό συνεπάγεται την αρχή που διατυπώνουμε, ότι το καταφύγιο, με την αποδοχή της πλήρους φιλοξενίας, τόσο για τους ψυχιατρικούς ασθενείς, όσο και για τους περιπλανώμενους κι εκτοπισμένους, σημαίνει δυνατότητα παραμονής αλλά και κυκλοφορίας. Για να πάψει να ισχύει η λογική του αποκλεισμού κι η παθογόνος επίδρασή του, η θεραπευτική φροντίδα επικεντρώθηκε σε μια καθοριστική χειρονομία:  στο άνοιγμα των θυρών, αρχικά στις νοσοκομειακές μονάδες (θεσμική ψυχοθεραπεία) κι αργότερα  στα ίδια τα Νοσοκομεία (ο τομέας, όπως λέγεται στη Γαλλία, η Δημοκρατική ψυχιατρική, στην Ιταλία). Δηλαδή, πρόκειται για την παροχή δυνατοτήτων κυκλοφορίας από το μέσα στο έξω και αντίστροφα. Αυτό το διάβημα σήμαινε οπωσδήποτε την καταπολέμηση των αρνητικών εικόνων που ισχύουν για τα άτομα που θεωρούνται αποκλίνοντα. Σήμαινε επίσης την κινητοποίηση της κάθε δυνατής αλληλεγγύης  καθώς και του κοινωνικού περιβάλλοντος.

Η φιλοξενία καθίσταται όλο και περισσότερο σήμερα μιά έννοια πολιτική. Οι υπάρχουσες συνθήκες περιορίζονται συνεχώς. Τί καταφύγιο μπορούμε συνεπώς να παράσχουμε σε όσους υποφέρουν, είτε σωματικά, είτε ψυχικά, στο νοσοκομείο, μέσα στην επικράτεια ή στα στρατόπεδα, ενώ ταυτόχρονα ξηλώνονται όλα τα συστήματα παροχής φροντίδας, τα οποία πλήττονται, γενικά στην Ευρώπη, από την οικονομία της αποδοτικότητας και των υψηλών επιδόσεων ;

« Μα  πώς συνέβη να επικρατήσει η τρέλα στον χώρο της φιλοξενίας; » σε τέτοιο βαθμό, ώστε να εξαφανιστούν τα ελάχιστα σημεία αναφοράς της απλής ανθρωπιάς που αποτελεί το κοινό μας γνώρισμα.  

ΟΙ ΠΥΓΟΛΑΜΠΙΔΕΣ

Οι πυγολαμπίδες (Pierre Paolo Pasolini, Georgs Didi Huberman), μικρά φώτα που αναβοσβήνουν μέσα στην καρδιά της νύχτας, μακριά από τα εκτυφλωτικά φώτα των προβολέων στις σκοπιές, μακριά από τα μαζικά μέσα ενημέρωσης και τους μεγαλόστομους λόγους των πολιτικών, οι πυγολαμπίδες φέρουν  μαρτυρίες παράνομων ερώτων και ζωών. Αυτές μας έφεραν ως εδώ, για να μπορέσουμε να επινοήσουμε μορφές αντίστασης και να έχουμε ως αναφορά μας σύμπαντα παράλληλα με τον άκρατο φιλελευθερισμό. Με εμπειρίες μικροπολιτικές, που παρεισφρύουν μέσα στα διάκενα του επίσημου θεσμικού δικτύου, που διαδίδονται στην κοινωνία των πολιτών, στον κοινωνικό ιστό.  

Καταρχήν πρόκειται γι αυτήν τη συγκεκριμένη μαρτυρία που θα επιθυμούσαν να καταθέσουν οι ημερίδες της CEDEP. Μαρτυρία που προσπαθεί να συνενώσει, ως συνήθως, τους  κλινικούς, νομικούς και πολιτικούς της πόλους.

Annick Kouba, Οκτώβριος 2016

Το σεμινάριο συνδιοργανώνεται από :
-τη Σχολή Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
-την Ελληνική Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου